13 VGA-koelers vergelijkingstest

Inleiding

Écht stil zijn de meeste videokaartkoelers niet en ook als je flink wilt overklokken, kan het standaardmodel tekortschieten. Gelukkig is er een ruim aanbod vervangingskoelers. Deze zien er vaak een stuk fraaier uit en doen hun werk soms compleet geruisloos.

Voor deze test hebben we groot aantal fabrikanten gevraagd naar de ideale koelers voor midrange grafische kaarten. Geen enorme monsters dus voor de GeForce 8800 Ultra of de ATI HD 3870, maar modellen die bedoeld zijn om veelverkochte kaarten zoals de GeForce 9600 GT, 8800 GT en ATI's Radeon HD 3850 van optimale koeling te voorzien of om een zeer stille werking te garanderen. Uiteindelijk kregen we dertien verschillende koelers binnen die sterk verschillen qua afmetingen, materiaalkeuze en gewicht. Behalve actieve koelers, die standaard voorzien zijn van één of meerdere ventilatoren, bekijken we een aantal passieve modellen die - in theorie - prima zonder ventilator moeten werken.

Trends

De tijd dat een videokaartkoeler bestond uit één blok gefreesd aluminium met daarop in het midden één ventilator, lijkt definitief voorbij. Alle door ons geteste modellen maken gebruik van een relatief klein blokje koper of aluminium dat op de chip bevestigd wordt. Door middel van heatpipes is het koelblok vervolgens verbonden met een groot aantal metalen lamellen die de warmte aan de omgeving moeten overdragen. Heatpipes zijn holle buizen gevuld met een warmtegeleidende vloeistof die verdampt bij de warmtebron en weer condenseert aan de ‘koude kant' (waar zich de koelvinnen bevinden), en zo zeer efficiënt en snel warmte kunnen verplaatsen. De koelvinnen zijn op hun beurt effectief in het afgeven van warmte aan de omgeving. Doordat de vinnen erg dun zijn, hebben ze in verhouding tot hun gewicht een enorm oppervlakte, wat essentieel is voor een goede warmteoverdracht.

Koper of aluminium

Net als bij processorkoelers worden bij koelers voor videokaarten twee materialen veelvuldig gebruikt: koper en aluminium. Koper is een duurdere grondstof en wordt dan ook vooral in duurdere modellen toegepast. Qua koelingefficiency is koper duidelijk de betere van de twee. Om de warmte zo goed mogelijk bij de chip weg te halen, is het namelijk belangrijk dat het materiaal de warmte snel van de chip opneemt en binnen het koellichaam weggeleid. Deze zogenaamde thermische geleidbaarheid wordt aangegeven in W/mK, waarbij het vooral belangrijk is om te weten dat een hogere waarde betere geleiding betekent: aluminium heeft een warmtegeleidingcoëfficiënt van 238 W/mK, terwijl koper op 380 W/mK uitkomt.

In een poging goede koelresultaten te combineren met een acceptabele prijs, kiezen fabrikanten soms voor een compromis. Het grootste deel van de koeler wordt dan van aluminium gemaakt maar voor het deel dat in direct contact staat met de chip, wordt koper gebruikt.

Voor deze test hebben we gebruik gemaakt van een gecontroleerde opstelling waarin de grafische kaart vervangen is door een grote vermogensweerstand, die we steeds 60, 80 of 100 Watt aan warmte lieten genereren. Het voordeel van deze methode (boven het gebruik van een echte grafische kaart) is dat we zo kunnen garanderen dat alle koelers met dezelfde thermische belasting getest worden. Bovendien is op deze wijze gemakkelijk een ‘worst case scenario' te simuleren. Met andere woorden: Als een koeler het op 100 Watt goed doet, kan je er absoluut zeker van zijn dat hij elke midrange kaart adequaat kan koelen.

Uiteraard hebben we van alle koelers ook het geluidsniveau gemeten. Want goede koeling is prettig, maar als het apparaat daarbij klinkt als een opstijgend vliegtuig is dat minder fijn.