Test: nVidia GeForce GTX 480

GeForce GTX 470 en GTX 480

nVidia introduceert vandaag een tweetal kaarten op basis van de GF100 chip, de GeForce GTX 480 en GTX 470. Hoewel beide kaarten zijn gebaseerd op dezelfde chip, zijn er de nodige verschillen aan te wijzen, ondermeer op het vlak van klokfrequenties, ingeschakelde cores en ook de gebruikte koeler.

Om met het aantal shader units ofwel Cuda cores te beginnen: van het totaal aantal van 16 streaming multiprocessors binnen de GF100 zijn, zijn er bij de GTX 480 15 ingeschakeld en bij de GTX 470 14 stuks. Dat betekent dat van de 512 cores er bij de GTX 480 in totaal 480 zijn ingeschakeld; bij de GTX 470 zijn dit er 448. Het verschil is een kleine 7 procent. Doordat de GTX 470 één streaming multiprocessor minder heeft, mist deze kaart ten opzichte van de GTX 480 ook een viertal shader units. Om even een korte vergelijking met nVidia's vorige generatie te maken: de GT200(b) chip van de GTX 280/285 bevat 240 shader units, de helft van de GTX 480.

In het architectuur achtergrondartikel zagen we al dat de GF100 chip een zestal 64-bits GDDR5 geheugencontrollers aan boord heeft, om in totaal te komen tot een 384-bit verbinding met het geheugen. Bij de GTX 480 zijn alle zes gedeeltes van de geheugencontroller ingeschakeld, bij de GTX 470 heeft nVidia er één uitgeschakeld. Daardoor heeft deze kaart een 320-bit verbinding met het geheugen. Dat heeft ook direct een gevolg voor de totale geheugencapaciteit: op de GTX 480 kaarten vinden we 1536 MB, op de GTX 470 kaarten bevindt zich 1280 MB. De brede geheugenbus is één van de eigenschappen waarop nVidia zich distantieert van de grote concurrent: AMD/ATI kiest na één keer te hebben geëxperimenteerd met een 512-bit bus voor een veilige 256-bit geheugenbus, om daarmee kosten te besparen bij het chip en PCB ontwerp.

Dan de klokfrequenties: bij de GTX 480 werkt de GPU op 700 MHz en de shader units ofwel Cuda cores op 1401 MHz. Het aanwezige GDDR5 geheugen doet z'n werk op 924 MHz. Bij de GTX 470 zijn de klokfrequenties een kleine 15% lager: 607 MHz voor de GPU, 1215 MHz voor de cores en 837 MHz voor het geheugen. Al met al mogen we op basis van deze gegevens verwachten dat de GTX 470 in de praktijk zo'n 20 à 25 procent langzamer zal zijn dan de GTX 480.

Qua monitoraansluitingen zijn beide kaarten identiek: twee keer Dual-link DVI en daarnaast een Mini HDMI aansluiting. DisplayPort wordt op de referentiekaarten niet ondersteund, maar is wel beschikbaar binnen de chip, zodat fabrikanten op termijn ook varianten van de kaart met deze aansluiting kunnen maken.

Het maximale stroomverbruik van de GTX 480 bedraagt volgens nVidia 250 Watt. De GTX 470 zou genoegen moeten nemen met 215 Watt. Zodoende vinden we op deze laatste kaart twee 6-pin PEG-connectors, terwijl de GTX 480 een 6-pin en een 8-pin heeft. Ter vergelijking: de TDP van de Radeon HD 5870 is 188 Watt en van de Radeon HD 5850 bedraagt het maximale verbruik 170 Watt. De grote, complexe chip van nVidia vraagt op dit vlak dus z'n tol.

De belangrijkste getallen waar iedereen natuurlijk in geïntereseerd is, zijn natuurlijk de prijzen. nVidia spreekt bij de GTX 480 over een adviesprijs van 480 euro, het kan bijna geen toeval zijn. De GTX 470 zou voor 349 euro over de toonbank moeten gaan. De komende weken zal blijken of die prijzen daadwerkelijk realistisch zijn: nVidia dekt zich voor de lancering al in door te zeggen dat ze ervan uitgaan dat menig (online) shop hogere prijzen zal vragen vanwege de beperkte beschikbaarheid. Overigens hoef je er niet van uit te gaan dat je nu meteen een kaart kunt kopen, waarover verderop meer.

GeForce GTX 480 kaart

Voor deze test gingen we aan de slag met de GeForce GTX 480, het topmodel. Op onderstaande foto's zie je nVidia's referentiekaart, zoals die de komende tijd door de verschillende nVidia partners verkocht zal worden. Zoals te doen gebruikelijk worden de high-end kaarten op een centrale plek gefabriceerd en kopen de verschillende merken deze kant en klaar bij nVidia in. Zodoende zullen de kaarten van merken als Point of View, EVGA, XFX, MSI, ASUS en andere in eerste instantie puur voor wat betreft de sticker van elkaar verschillen.

De kaart is net als de GPU echt een monster met een lengte van net geen 27 centimeter. Op de weegschaal blijft de naald net onder de kilo hangen. Wat direct opvalt is dat nVidia een vijftal heatpipes gebruikt binnen de koeler. Dat is een unicum bij referentiekaarten, die immers geen exotische koeloplossingen nodig hebben om kopers over te halen tot aanschaf. Wanneer bij een referentiekaart een dure oplossing als deze wordt gebruikt, is dat strikte noodzaak. Dat kunnen we na onze tests ook beamen: zoals we verderop zullen zien wordt de GeForce GTX 480 tijdens het gamen ongekend heet. De heatpipes en het aluminium gedeelte van de koeler kun je na een aantal minuten gamen al niet meer aanraken zonder flinke pijn te riskeren. Om deze reden geeft nVidia dan ook aan dat wie drie van deze kaarten in een Triple-SLI oplossing wil gebruiken, eigenlijk niet om waterkoeling heen kan.

De koeler werkt zoals we vaker zien volgens het windtunnelprincipe: een radiale fan aan de achterzijde blaast lucht via een koelblok naar buiten. Aan de voorzijde vinden we zoals op de vorige pagina beschreven een tweetal Dual-Link DVI aansluitingen en daarnaast een Mini-HDMI connector. Met een verloopkabel kun je de kaart hiermee aansluiten op een monitor of TV met HDMI-aansluiting. De HDMI-connector is standaard geschikt voor HDMI 1.3. Door in de nabije toekomst de optionele 3DTV Play software voor $ 40 aan te schaffen en te installeren, kun je de aansluiting opwaarderen naar HDMI 1.4 en zodoende de kaart aansluiten op een moderne 3DTV.

Bovenop de kaart vinden we een tweetal SLI-connectors, om op die manier de kaart in dual-, triple- of zelfs quad-SLI opstellingen te plaatsen. Ten slotte vinden we op de kaart zoals gezegd zowel een 6-pin als 8-pin stroomconnector.

De koeler van de GeForce GTX 480 is overigens bepaald niet stil: in idle modus is de kaart duidelijk te horen, zij het dat het geluid niet direct irritatie oproept. Zodra je flink gaat gamen, de temperaturen oplopen en als gevolg daarvan ook de koeler sneller gaat draaien, gaat de GTX 480 echt 'blazen' en stijgt het geluidsniveau naar ruim boven dat van de ATI Radeon HD 5870 of 5970.

Detail foto's

Op onderstaande foto's zie je nog een aantal detailshots van de GeForce GTX 480, waarbij we de koeler gedeeltelijk verwijderd hebben. Op de foto's zien we duidelijk dat het koelblok helemaal rondom alle componenten is gevormd, om de GPU, de geheugenchips en de PCB zo goed mogelijk te koelen. Overklokkers die zelf aan de slag willen met aparte koeling: de plastic kap is met een 14-tal kleine schroefjes te verwijderen. Het koelblok zit vast met een viertal grotere schroeven, rondom de GPU. Zoals je op de foto's kunt zien is de GPU echt een joekel: de heatspreader op de chip meet 4,3 centimeter in de breedte. Wanneer we de koeler verwijderen, zien we dat de vijf heatpipes door middel van direct touch technologie op de chip bevestigd zijn.

GeForce GTX 470 kaart

Helaas hadden we nog niet de beschikking over een GeForce GTX 470, al zou ook deze kaart volgens nVidia vanaf vandaag mondjesmaat leverbaar moeten zijn. Wel zijn er al foto's beschikbaar. De koeler van de GTX 470 lijkt een stuk meer op die van eerdere videokaarten. Dankzij de lagere klokfrequenties en het kleinere aantal cores, zijn bij deze kaart ogenschijnlijk geen heatpipes nodig. [edit: na publicatie bleek dat de GTX 470 wel degelijk ook met heatpipes wordt gekoeld; deze zijn echter kleiner en gaan schuil onder de kap van de koelconstructie.] We schreven al dat de GeForce GTX 470 een TDP heeft van 215 Watt en daardoor genoegen neemt met twee 6-pin PEG-connectors. De monitoraansluitingen zijn identiek aan die van de GeForce GTX 480. Ook de 470 heeft een tweetal SLI-connectors, zodat de kaart indien gewest in dual-, triple- of quad-SLI opstellingen gebruikt kan worden.

Zodra we een GeForce GTX 470 te pakken kunnen krijgen, mag je uiteraard ook van deze kaart een uitgebreide set benchmarks verwachten.

{PHOTO|L97624-4}

{PHOTO|L97624-2}

Beschikbaarheid

Voordat we naar de benchmarks gaan kijken, een belangrijk woord over de beschikbaarheid. Uit het feit dat nVidia zich al direct indekt door te zeggen dat shops mogelijk (ver) boven hun adviesprijzen gaan zitten, mogen we wel afleiden dat de beschikbaarheid van de nieuwe kaarten zeer beperkt zal zijn. nVidia's eigen beloftes kwamen niet verder dan dat de GeForce GTX 480 bij lancering "bij een select aantal online shops daadwerkelijk leverbaar zal zijn" en zelfs die magere belofte blijkt men nu niet waar te kunnen maken. Op basis van onze laatste informatie zijn er op dit moment nog geen kaarten van nVidia naar haar partners verscheept. nVidia's nieuwe streven is om de GTX 480 en GTX 470 uiterlijk 12 april beschikbaar te hebben. Over het exacte aantal wil men geen uitspraken doen.

Een rondje bellen langs de verschillende nVidia partners leert ons dat er in eerste instantie in totaal voor heel Europa enkele duizenden kaarten beschikbaar zullen gaan zijn, een aantal dat vermoedelijk binnen no-time uitverkocht zal zijn. Eind april zou een tweede batch kaarten beschikbaar moeten komen, maar daar zijn nog geen aantallen van bekend.

Op basis van gesprekken met enkele Nederlandse online shops blijkt dat de beschikbaarheid van de GeForce GTX 480 de komende weken nog veel slechter wordt dan die van de ATI Radeon HD 5870 bij lancering. Naar verluidt hebben de drie moederbordfabrikanten (ASUS, MSI en Gigabyte) geen of hooguit een tien- of twintigtal kaarten voor Nederland beschikbaar krijgen de komende dagen. EVGA blijkt zeer selectief te zijn en zal naar verwachting in eerste instantie alleen bij Alternate verkrijgbaar worden. Over de beschikbaarheid van XFX kaarten was tot een dag voor de lancering nog weinig bekend. De enige fabrikant waarvan de kaarten naar verluidt in Nederland een beetje goed leverbaar zullen zijn, is Point-of-View, maar ook daarvoor geldt dat er slechts met een select aantal (online) shops wordt samengewerkt en dat we dus tot begin april moeten wachten.

De moraal van het verhaal is duidelijk: als je een GeForce GTX 480 wilt kopen, zul je in eerste instantie goed moeten zoeken en ieder geval nog even geduld hebben. Als je in de prijsvergelijker bij een winkel een groen bolletje van voorraad ziet, bel de betreffende shop dan direct op en vraag of er écht voorraad is en reserveer de kaart dan meteen. Dat lijkt vooralsnog de enige manier om als nVidia fan zo'n nieuwe kaart in de wacht te slepen.

Wanneer de GTX 480 en 470 daadwerkelijk echt volop verkrijgbaar (lees: met veel voorraad her en der) zullen zijn is nu nog giswerk. AMD kostte het bijna een half jaar om de beschikbaarheid van de Radeon HD 5850 en 5870 op een redelijk niveau te krijgen. Laten we hopen dat nVidia dat sneller voor elkaar krijgt.

Benchmarks

Om de prestaties van de nieuwe GeForces in kaart te brengen, maken we gebruik van onze bestaande set game benchmarks, aangevuld met een aantal nieuwe DirectX 11 titels. Alle benchmarks hebben we gedraaid op de 64-bit versie van Windows 7. Ons testplatform bestaat uit een Intel Core i7 965 processor, 6 GB DDR3-1066 geheugen, een Samsung Spinpoint F1 harddisk en een Cooler Master Real Power M1000 voeding. In de grafieken vanaf de volgende pagina's vergelijken we de nieuwe GeForce GTX 480 met een flink aantal ATI en nVidia kaarten uit de bestaande en vorige generaties.

Voor de test van de GeForce GTX 480 maakten we gebruik van ForceWare driver versie 197.17. De benchmarks van eerdere nVidia kaarten zijn gedraaid met 195.62.

De ATI Radeon HD 5850, 5870 en 5970 hebben we afgelopen week compleet opnieuw getest, vanwege de introductie van de nieuwe Catalyst 10.3 drivers, die flinke prestatiewinsten geven. De andere ATI-kaarten hebben we niet opnieuw getest en zodoende zijn de scores behaald met de 9.12 driver.

De gebruikte games hebben we waar mogelijk getest in twee resoluties, 1680x1050 en 1920x1080. Daarnaast hebben we de alle benchmarks, waar mogelijk, zowel met als zonder 4x Full Scene Anti-Aliasing uitgevoerd.

In de grafieken op de volgende pagina’s hebben alle ATI kaarten rode balkjes, alle eerdere nVidia kaarten groene balkjes en de nieuwe GeForce GTX 480 is te herkennen aan de blauwe balkjes. Wanneer je de benchmarks gaat bekijken, moet je het volgende in je achterhoofd zouden: de GeForce GTX 480 gaat naar verluidt rond de € 480 kosten. Voor een standaard  ATI Radeon HD 5870 met 1 GB geheugen betaal je op het moment van schrijven gemiddeld € 370. De GTX 480 is dus zo'n 30% duurder. ATI's snelste videokaart, de Radeon HD 5970 met twee GPU's, kost op het moment van schrijven gemiddeld zo'n 600 euro. Dat is weer zo'n 25% méér dan de GTX 480. nVidia's nieuwste kaart zit zodoende qua prijs dus een beetje tussen die 5870 en 5970 in.

3DMark Vantage (DirectX 10)

We beginnen videokaarttests traditioneel met 3DMark Vantage. Voor nVidia is dat echter een slecht begin: juist in deze meest populaire 3D benchmark weet de GeForce GTX de prestaties van de Radeon HD 5870 niet te overtreffen. Met de nieuwe Catalyst 10.3 drivers komen we op 18652 punten voor ATI, nVidia eindigt daar met 17874 punten net onder. Enerzijds pijnlijk, anderzijds blijft 3DMark Vantage een synthetische benchmark: je kan het niet spelen en geen game maakt van deze engine gebruik.

Dirt 2 (DirectX 11)

Al de nodige maanden maken we gebruik van de racegame Dirt 2 als één van de DirectX 11 benchmarks. Deze populaire game werd kort na de introductie van de ATI Radeon HD 5870 op de markt gebracht en was daarmee (één van) de eerste DirectX 11 games. In het spel wordt op een beperkt aantal plekken gebruik gemaakt van tesselation, ondermeer om de wapperende vlaggen mooier te maken. Voor de benchmarks gebruikten we tot nu toe de demo-versie van Dirt 2 die een ingebouwde benchmark heeft. Helaas werkt de demo niet goed op de nieuwe GeForce GTX 480; hoewel de kaart DirectX 11 ondersteuning biedt, schakelt de demo op de GTX 480 altijd resoluut terug naar DirectX 9 modus. Vandaar dat we opnieuw een test hebben gedaan met een volledige versie van Dirt 2, waardoor we helaas geen gebruik meer konden maken onze referentiedata. Wij hadden problemen om Dirt 2 op ATI-kaarten in 1680x1050 te draaien, vandaar alleen 1920x1080 scores. Zowel met als zonder 4x anti-aliasing zien we aardige prestatieverschillen tussen de GTX 480 en de Radeon HD 5870, in het voordeel van de nieuweling van nVidia. De HD 5970 blijft de GTX 480 nog nipt voor.

Far Cry 2 (DirectX 10)

Far Cry 2 is inmiddels alweer een wat oudere DirectX 10 game. nVidia geeft zelf aan dat in dergelijke games het prestatieverschil tussen de GTX 480 en Radeon HD 5870 relatief beperkt blijft. Toch zien we nog aardige verschillen: gemiddeld is de GTX 480 zo'n 17% sneller dan de Radeon HD 5870 in dit spel.

Heaven (DirectX 11)

Heaven is een populaire DirectX 11 benchmark, waarin flink gebruik gemaakt wordt van tesselation. De video onderaan deze pagina laat dat zien: wanneer we tesselation inschakelen, krijgt het beeld veel meer detail en wordt het opgebouwd uit veel meer driehoeken. We zien ook dat de tesselation dynamisch gebeurt: zodra een object verder naar de achtergrond gaat (en dus minder pixels in beslag neemt) wordt de mate van tesselation beperkt.

Waar ATI slechts een enkele tesselation unit in haar GPU heeft zitten, heeft nVidia per streaming multiprocessor er een beschikbaar. In totaal heeft de GTX 480 dus 15 afzonderlijk functionerende tesselations units. Zodoende kan men in benchmarks als deze voor mooie prestaties zorgen. Gemiddeld komen we op een verschil van zo'n 25% ten opzichte van de Radeon HD 5870.

In deze video wordt zoals gezegd de werking van tesselation binnen Heaven goed gedemonstreerd:

Just Cause 2 (DirectX 11)

Just Cause 2 is een in Europa al dan niet toevallig op exact dezelfde dag als de GeForce GTX 480 gelanceerde first person shooter, waarin ook flink gebruik gemaakt wordt van DirectX 11 effecten. In Amerika kwam het spel eerder deze week al uit, zodat we met wat kunst en vliegwerk het spel nu al konden benchmarken. Het blijkt dat er in deze game voor nVidia nog wel wat optimalisatiewerk schuilt: de GTX 480 is langzamer dan de Radeon HD 5870. Voor de aardigheid hebben we dit spel zowel met 4x AA als 8x AA uitgevoerd, zodat we daar ook het prestatieverschil tussen kunnen zien.

Left 4 Dead (DirectX 9)

Left 4 Dead is alweer een wat oudere shooter, gebaseerd op een DirectX 9 engine. We zien dat dit spel met de huidige generatie high-end videokaarten CPU-gelimiteerd is. In de benchmarks is de nVidia GeForce GTX 480 daardoor gemiddeld slechts een kleine twee procent sneller dan de Radeon HD 5870.

Metro 2033 (DirectX 11)

Metro 2033 is een gloednieuwe DirectX 11 game en misschien wel het spel met de mooiste graphics van dit moment. Het spel maakt zeer intensief gebruik van allerhande DirectX 11 effecten zoals motion blur, depth of field en andere hippe effecten. We hebben het spel gebenchmarkt in Normal en High modi. In die laatste modus wordt anti-aliasing ingeschakeld en een flink arsenaal extra DirectX 11 effecten. In de screenshots onderaan deze pagina zie het verschil tussen de Normal en High instellingen. Daarnaast hebben we ook nog een flimpje gemaakt van een gedeelte van dit spel. Metro 2033 wordt het meest door nVidia's marketing team gepromoot en niet zonder reden: we meten een prestatieverschil tussen de ATI Radeon HD 5870 en nVidia GeForce GTX 480 van gemiddeld 39 procent!

Normal settings:

High settings:

Resident Evil 5 (DirectX 10)

Reident Evil 5 is een wat oudere game met een DirectX 10 engine, maar weet de videokaart wel flink te belasten met erg mooie 3D graphics. In deze game is het prestatieverschil tussen de Radeon HD 5870 en de GeForce GTX 480 beperkt: gemiddeld slechts zo'n 6 procent.

S.T.A.L.K.E.R. Clear Sky (DirectX 10)

Clear Sky is de voorlaatste versie uit de S.T.A.L.K.E.R. reeks shooter games. Clear Sky is gebaseerd op DirectX 10. Met anti-aliasing ingeschakeld is de Radeon HD 5870 sneller dan de GTX 480. Zonder AA is nVidia wel een fractie sneller. Gemiddeld is er een voordeel van een verwaarloosbare 1,4% in het voordeel van nVidia.

S.T.A.L.K.E.R. Call or Pripyat (DirectX 11)

De nieuwste S.T.A.L.K.E.R. game, Call of Pripyat, is gebaseerd op DirectX 11 en maakt gebruik van tesselation. Je zou verwachten dat nVidia hier de snelste zou zijn, maar niets is minder waar: in deze game is de GTX 480 tussen de 15 en 30 langzamer dan de Radeon HD 5870. Hier valt dus nog wat optimalisatiewerk voor nVidia te verrichten.

Street Fighter 4 (DirectX 9)

Street Fighter 4 is nog een ouder DirectX 9 spel, maar een heel ander genre dan alle andere spellen in deze test en daardoor absoluut nog interessant om mee te nemen. Inmiddels behalen de nieuwste high-end videokaart absurd hoge framerates, tot boven de 300 fps, maar nog altijd blijkt Street Fighter 4 niet CPU-gelimitteerd. Het prestatieverschil tussen nVidia en ATI is in deze benchmark ongekend hoog: gemiddeld 52%!

Tom Clancy's H.A.W.X. (DirectX 10.1)

Tom Clancy's H.A.W.X. is een flightsim game die gebaseerd is op DirectX 10(.1) technologie. ATI was heer en meester in deze benchmark, maar ook nVidia zet nu prima scores neer. De GTX 480 is gemiddeld zo'n 12% sneller dan de Radeon HD 5870.

Tesselations vs. geen Tesselation

We hebben gezien dat in de nieuwste DirectX 11 benchmarks waar hevig gebruik gemaakt wordt van tesselation, het prestatieverschil tussen ATI en nVidia flink oploopt. We mogen concluderen dat bij dergelijke games de snelheid van de tesselation unit binnen de ATI chip de bottleneck voor de prestaties vormt. In de GeForce GTX 480 zit een vijftiental tesselation units en zodoende is die bottleneck er niet of op z'n minst een stuk minder.

Om dat verder te onderzoeken hebben we de Heaven benchmark opnieuw uitgevoerd, zowel met als zonder tesselation ingeschakeld. Zonder tesselation zien we dat de prestaties van de Radeon HD 5870 en GeForce GTX 480 vrijwel identiek zijn. Met tesselation zijn de gemiddelde scores van nVidia een stuk hoger.

Berekenen we uiteindelijk het procentuele verschil, dan blijkt nVidia slechts een kleine 17% aan prestaties te verliezen wanneer tesselation wordt ingeschakeld. Bij ATI is dat zo'n 35% procent. Een aardig groot verschil dat te denken geeft: iedereen is het er wel over eens dat tesselation dé belangrijkste nieuwe eigenschap van DirectX 11 is en dat vrijwel alle toekomstige DirectX 11 games er gebruik van zullen maken. Je zou dus mogen concluderen dat naarmate de tijd verstrijkt, het gemiddelde prestatieverschil tussen ATI en nVidia zal gaan toenemen.

Vlak voor de introductie van de GeForce GTX 480 kwam de ontwikkelaar van de Heaven benchmark, Unigene, ook nog met een versie 2.0 op te proppen, waarin naar wens nog veel meer tesselation kan worden toegepast. We hebben deze benchmark nog snel uitgevoerd met een drietal settings: geen tesselation, normale tesselation en extreme tesselation. Let wel: die laatste instelling heeft geen relatie meer met hoe tesselation in werkelijkheid in games zal worden ingezet. Het toont echter wel opnieuw dat nVidia dit een stuk sneller kan: hoe verder we tesselation opvoeren, hoe groter het verschil tussen de ATI Radeon HD 5870 en nVidia GeForce GTX 480.

Temperaturen

We schreven op de eerste pagina's van dit artikel al dat de GeForce GTX 480 een heethoofd is. Om die stelling in een juist perspectief te plaatsen, hebben we met behulp van GPU-Z het temperatuurverloop van de chip gemeten tijdens het drie minuten spelen van het zeer zware spel Metro 2033. Dezelfde meting hebben we eveneens uitgevoerd bij de ATI Radeon HD 5850, 5870 en 5890. In onderstaande grafiek vind je op de x-as de tijd in seconden vanaf het begin van het gespeelde level en op de y-as de temperatuur. De vier gekleurde lijnen geven het temperatuurverloop aan.

Om met de ATI kaarten te beginnen: de Radeon HD 5850 stabiliseert zich na een minuut of twee op 66 graden Celsius. De ATI Radeon HD 5870 blijft bij volledige belasting hangen op 72 graden Celsius. Bij de Radeon HD 5970, welke twee chips bevat, komen we uiteindelijk uit op 80 graden Celsius.

Dan de nVidia GeForce GTX 480: al na anderhalve minuut komen we op een temperatuur van 93 graden Celsius, waarop de kaart zichzelf stabiliseert, heel wat meer dan de ATI kaarten. Dat blijkt in de praktijk ook wel; al na kort gebruik kun je de GTX 480 echt niet meer met blote handen vastpakken. nVidia geeft zelf aan dat de chip gevalideerd is om tot circa 105 graden stabiel z'n werk te blijven doen. Daar zit men dan ook met een ruime marge onder.

Maar toch: een kaart die zó heet wordt, is een ongekende hittebron binnen je PC behuizing. Een goede airflow binnen je kast is bij de GTX 480 echt een vereiste. Wie een relatief kleine kast heeft, zal potentieel tegen stabiliteitsproblemen aanlopen. Wie SLI wil gaan gebruiken, moet helemaal zorgen voor goede airflow om de temperatuur binnen de kast nog een beetje op een acceptabel niveau te houden.

Stroomverbruik

ten slotte het stroomverbruik. We hebben het verbruik van het complete videokaartentestsysteem gemeten (exclusief monitor) zowel in idle-modus (op de Windows desktop) als het maximum verbruik tijdens de Far Cry 2 benchmark. Onderstaande grafieken tonen de resultaten en dat zal even schrikken zijn. Idle komen we uit op 164 Watt, vergelijkbaar met ATI's vorige generatie high-end kaarten. De Radeon HD 5870 is idle met 124 Watt voor het complete systeem een stuk zuiniger.

Tijdens Far Cry 2 komen we uit op maximaal 416 Watt voor het complete systeem als we de GeForce GTX 480 gebruiken. Dat is zo'n 60 Watt méér dan met de Radeon HD 5970 die note bene uit twee chips bestaat. Met de Radeon HD 5870 blijft de teller steken op 287 Watt, een schokkend groot verschil van 129 Watt. Voor wie het niet gelooft: deze metingen zijn gedaan op exact hetzelfde systeem, met exact dezelfde stroommeter, direct achter elkaar.

Het moge duidelijk zijn, het stroomverbruik is echt de achilleshiel van de GeForce GTX 480.

Geluidsproductie

We schreven al dat de GeForce GTX 480, zodra hij zwaar belast wordt, aardig wat herrie gaat maken. In onderstaand filmpje zie je hoe de kaart zich gedraagt tijdens Metro 2033. Vanaf circa 1:50 worden de effecten een stuk zwaarder en hoor je dat de kaart aardig wat herrie gaat produceren. Tegelijkertijd zie je in het filmpje de temperatuur van de buitenkant van het koelblok, gemeten met een infrarood temperatuurmeter. Het koelblok wordt gelukkig een stuk minder heet dan de GPU, maar ruim 50 graden blijft een hoop.

Uiteraard hebben we het geluidsniveau ook gemeten, gebruik maken van een verder passief gekoeld systeem. Op 10 centimeter afstand komen we onder full load op een schokkende 70.4 dB. Ter vergelijk: de ATI Radeon HD 5850/70 komen rond de 53 dB uit. Vergeet niet: iedere 3 decibel betekent een verdubbeling van de geluidsdruk! De nVidia kaart is dus veel luidruchtiger dan de ATI kaarten.

UPDATE (19 april 2010): Het is gebleken met met de uiteindelijke BIOS de kaart gelukkig wat stiller is. Bij nieuwe metingen komen we uit op 59.7 dB. Dat is overigens nog altijd duidelijk meer dan de ATI-kaarten.

GTX 480 vs. Radeon HD 5870

De GeForce GTX 480 is natuurlijk de directe concurrent van de Radeon HD 5870; beide zijn de snelste single-GPU kaarten van respectievelijk nVidia en ATI. In de grafieken op de afgelopen pagina's hebben we gezien dat nVidia over het algemeen de snelste is, zij het dat het niet altijd een uitgemaakte zaak is. Om de prestaties van beide kaarten nog eens eenvoudig te vergelijken, vind je ze hieronder in een tabel:

Algemeen
Merk	ATI	Nvidia
Productnaam	Radeon HD 5870	GeForce GTX 480
Productcode	Radeon HD 5870	GeForce GTX 480
Details	Productinfo	Productinfo
Chip
Codenaam	Cypress XT	GF100
Architectuur	TeraScale 2	Fermi
Rekenkernen	1600 cores	480 cores
Kloksnelheid	850 MHz	700 MHz
Transistors	2150 mln	3000 mln
Productieprocedé	40 nm	40 nm
Kloksnelheid shaders	850 MHz	1401 MHz
Vertex Shader versie	5.0	5.0
Pixel Shader versie	5.0	5.0
Geheugen
Geheugengrootte	1024 MB	1536 MB
Type geheugen	GDDR5	GDDR5
Geheugensnelheid	1200 MHz	924 MHz
Geheugencontroller	256 bit	384 bit
Functionaliteit
DirectX versie	DirectX 11	DirectX 12 fl 11_0
SLI compatible
Crossfire compatible
Geïntegreerde H.264 videodecoder
Geïntegreerde VC-1 videodecoder
Kaartontwerp
Interface	PCI-Express 2.0 x16	PCI-Express 2.0 x16
Extra power-connector
Type power connector(s)	2x PEG6	PEG6+PEG8
Total board power	188 W	250 W
Lengte	27.5 cm	26.7 cm

Conclusie

Eindelijk is nVidia's antwoord op de ATI Radeon HD 5870 er! Als we alle benchmarks op een hoop gooien, dan blijkt de nVidia GeForce GTX 480 gemiddeld een kleine 15% sneller dan de ATI Radeon HD 5870. Daar is het verhaal echter niet mee compleet: we hebben gezien dat bij moderne games met veel tesselation het prestatieverschil oploopt, met S.T.A.L.K.E.R. Call of Pripyat als enige uitzondering. In nVidia's lievelingsgame Metro 2033 is het prestatieverschil gemiddeld 39%, in Dirt 2 komen we op 27%. De verder compleet onrealistische Heaven 2.0 Extreme Tesselation benchmark toont waar de chip in potentie toe in staat is: tot 88% betere prestaties dan de Radeon HD 5870. Maar laten we het nogmaals zeggen: een dergelijk extreme hoeveelheid tesselation zal in normale games niet gebruikt worden. Hoe dan ook: we mogen wel aannemen dat het gemiddelde prestatieverschil van 15% gedurende de komende maanden, als er meer en meer DirectX 11 games uitkomen, zal gaan toenemen. Daarbij moet je je ook realiseren dat ATI inmiddels een half jaar de tijd heeft gehad om haar DirectX 11 drivers te optimaliseren (met forse prestatiewinsten tot gevolg) en dat we bij nVidia nu met de eerste versie werken. Als nVidia nog vergelijkbare stappen kan gaan maken met haar drivers, wordt die 15% al snel 25% of meer! Kijken we naar de prijs/prestatie-verhouding, dan is die op dit moment nog voor AMD het gunstigst. De GTX 480 is dan wel gemiddeld 15% sneller, hij is zo'n 30% duurder.

Een andere interessante vergelijking is de nVidia GeForce GTX 480 met de ATI Radeon HD 5970: want hoewel ATI van twee GPU's gebruik maakt bij deze kaart, hebben we op deze manier wel de twee snelste kaarten van beide leveranciers te pakken. We zien dat de Radeon HD 5970 gemiddeld zo'n 30% sneller is dan de GTX 480, maar tegelijk ook 25% duurder. Opnieuw biedt AMD de betere prijs/prestie-verhouding, maar op dit vlak zijn de verschillen klein. Bij AMD kunnen in ieder geval nog rustig ademhalen: ze hebben nog steeds de snelste kaart.

AMD heeft nog het voordeel van de Eyefinity technologie, dat je de mogelijkheid geeft om drie (of zes) schermen op één videokaart aan te sluiten. Bij nVidia kan een enkele kaart maximaal twee monitoren aansluiten en heb je voor drie schermen dus een SLI-setup nodig. nVidia heeft op dit moment nog het voordeel van de ondersteuning voor 3D-schermen, al heeft ATI aangekondigd dat op zeer korte termijn ook voor bestaande videokaarten aan te gaan bieden. Op het vlak van videoprestaties is er eigenlijk geen verschil: beide kaarten presteren op dit vlak perfect. Kijken we naar stroomverbruik, geluidsproductie en temperaturen, dan heeft AMD een ruime voorsprong. De grote, complexe chip nVidia heeft op dit vlak toch grote nadelen.

Al met al is het geen uitgemaakte zaak: de ATI Radeon HD 5870 is als we de prijs meenemen nog altijd de meest interessante keuze, waarbij het lage energieverbruik een mooie bonus is. De GeForce GTX 480 kan met het oog op de toekomst echter een betere investering zijn: als de tesselation trend zich voortzet, kan het prestatieverschil zoals gezegd flink toenemen.

Of een GeForce GTX 480 een zinnige aankoop is, zal de eerste tijd voor de meeste mensen sowieso een theoretische vraag zijn; als we de geluiden in de markt mogen geloven wordt de beschikbaarheid in de eerste weken een drama. Sowieso moeten we tot begin april wachten voor de eerste kaarten. Wie een kaart op de kop kan tikken mag zichzelf gelukkig prijzen. Het is niet zoals normaal gesproken een zoektocht naar de goedkoopste aanbieder, het wordt in dit geval een zoektocht naar de aanbieder die het product daadwerkelijk kán leveren. Hou de groene bolletjes in de prijsvergelijker in de gaten!

Hoe soepel de introductie van DirectX 11 kaarten tot nu toe bij AMD is verlopen, zo moeizaam was het traject naar de GeForce GTX 480 bij nVidia. Gelukkig kunnen we als we na maanden wachten de balans opmaken toch redelijk positief zijn: ondanks de hoge prijs en het absurde energieverbruik is de GTX 480 bovenal toch een lekker snelle kaart waar je heerlijk op kunt gamen!

Eén aspect is in deze review overigens geheel niet aan de orde gekomen: GPGPU applicaties. Op dit moment zijn er nog geen tests op dit vlak die op identieke wijze op zowel ATI als nVidia kaarten uitgevoerd kunnen worden, zodat we daarover eigenlijk nog geen uitspraken kunnen doen. Zodra er wel goede GPGPU benchmarks op de markt komen, maken we uiteraard de balans opnieuw op.