Creative Sound Blaster ZxR review: prachtig, maar voor wie?

Inleiding

Creative introduceerde in 2011 een nieuwe audio-chip, de Sound Core 3D. Die introductie is ons redelijk stilletjes voorbijgegaan, maar onlangs kwam het bedrijf met een nieuwe reeks Sound Blaster geluidskaarten op dezelfde basis. Van deze modellen ontvingen we kort de meest luxe ZxR-uitvoering voor een test. Wat krijg je tegenwoordig voor geluidskaart voor 200 à 250 euro bij Creative?

Je kan veel zeggen over Creative (onder oudere lezers oorspronkelijk bekend als Creative Labs), maar niet dat het bedrijf geen overlevingsmentaliteit heeft. Ooit dé naam op het gebied van 8-bits stereo PC-geluid, miste het aanvankelijk de boot van 16-bits geluidskaarten, maar revancheerde zich met een reeks steeds voortreffelijker producten. De Sound Blaster AWE32 en AWE64 waren mijlpalen op het gebied van geluidskwaliteit en rekenkracht; de Live-reeks maakte de zelfstandige audioprocessor voor mainstream geluidskaarten tot norm ('ja, maar Aureal Vortex dan?!'-variaties zijn welkom in de reacties), tot die werd opgevolgd door de Audigy, de Audigy 2 en uiteindelijk de X-Fi kaarten.

Creative X-Fi Xtreme Gamer

Bij de introductie van Vista in 2006 ging het mis: het nieuwe besturingssysteem had een geheel andere architectuur voor het verwerken van audio. Mede door een lobby van de entertainmentindustrie kreeg software hierin geen directe toegang meer tot audio (en video) hardware. Het gevolg van dit Protected Audio/Video Path was dat hét unieke punt van Creatives geluidskaarten sinds de Sound Blaster Live buiten spel werd gezet: de aparte en krachtige processor die door games- en softwareontwikkelaars gebruikt kon worden om eigen, realistischer effecten voor te ontwerpen zonder dat het ten koste ging van de beschikbare rekenkracht van de hoofdprocessor.

Software-problemen

Een smet op het succesverhaal van Creative was altijd al geweest dat de software ofwel de drivers zelden het niveau haalde van de hardware. Zeker bij introducties van nieuwe Windows-versies moesten eigenaren maar hopen dat er ooit een geüpdatete driver beschikbaar zou komen. Veelal kwam het er uiteindelijk op neer dat Creative een nieuwe lijn introduceerde, die weliswaar beter was en wél goed werd ondersteund, maar ook een nieuwe investering vergde. Dat was ook het geval met Windows Vista.

Het duurde maanden eer er stabiele drivers waren voor de amper een jaar eerder geïntroduceerde X-Fi-lijn, terwijl Creative de bezitters van de Audigy-kaarten aanvankelijk links liet liggen. Pas veel later kregen die een zeer beperkte driver tot hun beschikking, die het merendeel van de mogelijkheden van de kaart niet benutte. Een eindgebruiker, Daniel K., ontwikkelde uit ergernis, maar ook uit liefde voor de gewaardeerde geluidskaarten, een eigen driver op basis van de wél werkende X-Fi drivers – tot Creative dreigde met juridische stappen. Een internetrel volgde en zorgde er uiteindelijk voor dat Creative bakzeil haalde; Daniel Kawakami zorgde tot begin 2012 voor driver updates voor de Audigy-reeks.

Toen was het kwaad echter al geschied: bij afwezigheid van een duidelijk nut voor een aparte, dure geluidsprocessor stapten velen over naar merken die met andere functies furore maakten. In het bijzonder hogere geluidskwaliteit en goede hoofdtelefoonaansturing, maar ook ondersteuning voor HD audio (Dolby TrueHD en DTS HD Master Audio), virtuele surround en toepassing van de modernere PCI-Express interface, waar Creative het lange tijd bij PCI hield. Met name ASUS slaagde erin met een combinatie van slimme marketing en hoogwaardige componenten de Xonar-geluidskaarten op basis van een technisch veel eenvoudiger chip tot een succes te maken. De markt voor aparte geluidskaarten, die al onder druk stond door de standaard integratie van een geluidschip op moederborden, werd tot een niche voor audioliefhebbers en gamers gereduceerd.