42 Intel Z97/H97 chipset moederborden review

Inleiding

Intel introduceerde begin mei haar Haswell Refresh processors (klik hier voor onze review) en tegelijkertijd twee nieuwe moederbordchipsets, de H97 en Z97. Voor de verschillende Taiwanese moederbordenfabrikanten natuurlijk het moment om een geheel nieuwe serie borden als opvolgers van het aanbod aan H87 en Z87 exemplaren op de markt te brengen. Op de dag van lancering publiceerden we al een vergelijkingstest van 19 moederborden met Z97-chipset, inmiddels hebben we maar liefst 42 exemplaren met ofwel Z97 ofwel H97 getest. Op zoek naar het beste moederbord voor Intel Socket 1150 processors? In deze review moet je zijn.

De Z97 is Intels nieuwe topmodel chipset voor Socket 1150 moederborden en de directe opvolger van Z87. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het aantal nieuwe zaken in de chipset is zeer beperkt. We moeten de verschillen bijna met een vergrootglas zoeken. Dat maakt de introductie van de nieuwe generatie moederborden echter niet minder interessant: het is voor de verschillende fabrikanten een reden om nieuwe producten op de markt te brengen, waarop ze de nodige innovaties hebben geplaatst.

Nieuw is dat allerhande Intel-technologieën zoals SSD-cache (ofwel Smart Response Technology in Intel jargon) en het plaatsen van slaapstand (hibernate) informatie op een SSD (Intel Rapid Start technology) nu ook werken in combinatie met PCI-Express gebaseerde SSD's. Dat is voornamelijk interessant voor OEM-systemen, waarbij geregeld uit kostenoverwegingen een conventionele harde schijf wordt gecombineerd met een kleine caching SSD. Met de lage prijzen van SSD's is het in het segment van zelfbouw desktop PC's - waar de moederborden op de volgende pagina's allemaal op zijn gericht - al lang en breed gebruikelijk om een volwaardige SSD te gebruiken voor het installeren van besturingssysteem en software en biedt de werking van zaken als Rapid Storage Technology bij PCI-Express gebaseerde SSD's feitelijk geen meerwaarde.

Het aan de praat krijgen van PCI-Express gebaseerde SSD's is met bestaande moederborden met bijvoorbeeld Z87-chips geen enkel probleem, ook al zijn er hier en daar wel wat compatibiliteitsproblemen. Het belangrijkste nieuws bij de 9-serie chipset moederborden is niet zozeer dat de chipset betere ondersteuning biedt voor PCI-Express gebaseerde opslag, als wel dat de moederbordfabrikanten dat zélf doen, door het plaatsen van nieuwe interfaces op hun moederborden, zoals M.2 en SATA Express (waarover meer op de volgende pagina). Daarmee zijn er twee nieuwe mogelijkheden voor het plaatsen van PCI-Express gebaseerde SSD's, buiten de form-factor van een standaard PCI-Express uitbreidingskaart. 

Dat het plaatsen van PCIe-gebaseerde opslag met de nieuwe generatie moederborden mogelijk wordt gemaakt is overigens alleen maar toe te juichen. Zoals bekend is de 600 MB/s doorvoersnelheid die Serial ATA 600 biedt voor vrijwel alle moderne SSD's een duidelijke bottleneck. De PCI-Express 2.0 x2 verbinding die zowel door M.2 als SATA Express wordt gebruikt moet in theorie bijna een verdubbeling van de prestaties bieden: 1000 MB/s. Meer daarover op pagina 3 van dit artikel.

Buiten PCI-Express zijn er nog meer trends zichtbaar. Net als bij de vorige generatie hebben alle moederbordfabrikanten er alles aan gedaan om een zo goed mogelijke onboard audio-oplossing te implementeren. De opkomst van betaalbare gaming moederborden valt eveneens op. Of het kopieergedrag is of niet, in Taiwan is men er duidelijk achter gekomen dat het voornamelijk gamers zijn die traditiegetrouw op frequente basis hun systeem upgraden met nieuwe (high-end) componenten. Tegelijkertijd besteden gamers juist liever wat meer aan hun videokaart(en) dan aan hun moederbord. Bij de Z87-generatie waren de betaalbare gaming-moederborden erg in trek. Vandaar dat de verschillende fabrikanten daar bij deze generatie juist een zeer duidelijke focus op hebben gelegd. Een laatste trend: de grafische EFI-BIOS'en van de verschillende merken beginnen "volmaakt" te worden. Na een paar generaties experimenteren beginnen de fabrikanten te begrijpen waar de grafische mogelijkheden van EFI daadwerkelijk iets kunnen toevoegen aan het gebruiksgemak. 

In onderstaande tabel vind je de moederborden die we in dit artikel bespreken. De borden met een sterretje () zaten niet in onze eerdere roundup.

• ASRock Fatal1ty H97 Performance 
• ASRock Fatal1ty H97 Killer 
• ASRock Z97E-ITX/ac 
• ASRock Z97 Extreme4
• ASRock Z97 Extreme6 
• ASRock Fatal1ty Z97 Killer 
• ASRock Fatal1ty Z97X Killer 
• ASRock Z97 OC Formula 
• ASUS H97-Pro 
• ASUS Z97-A
• ASUS Z97-Pro (Wi-Fi AC)
• ASUS Z97-Deluxe (NFC&WLC)
• ASUS Z97I-Plus
• ASUS Sabertooth Z97 Mark 1
• ASUS Sabertooth Z97 Mark 2 
• ASUS Gryphon Z97 Armor 
• ASUS Maximus VII Gene
• ASUS Maximus VII Ranger
• ASUS Maximus VII Hero
• Gigabyte H97M-HD3 
• Gigabyte H97N-WiFi 
• Gigabyte Z97M-D3H 
• Gigabyte Z97-HD3 
• Gigabyte Z97-D3H 
• Gigabyte Z97MX-Gaming 5
• Gigabyte Z97X-Gaming 3
• Gigabyte Z97X-Gaming 7 
• Gigabyte Z97X-Gaming GT 
• Gigabyte G1.Sniper Z97
• Gigabyte Z97X-Gaming G1 WiFi Black Edition
• Gigabyte Z97X-UD5H
• Gigabyte Z97X-UD5H Black Edition
• Gigabyte Z97X-SOC Force
• Gigabyte Z97X-SOC 
• MSI Z97S SLI Plus 
• MSI Z97M Gaming 
• MSI Z97 Gaming 5
• MSI Z97 Gaming 7
• MSI Z97I Gaming AC 
• MSI Z97 MPower Max AC
• MSI Z97 MPower 
• MSI Z97 XPower