AMD Ryzen platform review: de eerste AM4-moederborden voor Zen

System on a Chip

Zoals bekend levert de chipset de basis-functionaliteit van het moederbord. Voor meer functionaliteit moeten fabrikanten losse controllers aanbrengen. Bij de AM4-processors is dit echter niet het hele verhaal, omdat deze alle uitgerust zijn met meer chipset-mogelijkheden. Al jaren wordt er meer en meer functionaliteit geïntegreerd in de CPU: de Northbridge (o.a. de geheugencontroller), een GPU, en bij Haswell zelfs de voltagecontroller. AMD was in eerste instantie verantwoordelijk voor het gros van deze vernieuwingen, en nu gaat de fabrikant weer een stap verder: AM4-processors bieden standaard I/O-mogelijkheden. Summit Ridge biedt vier USB 3.0-poorten, en naast de gebruikelijke PCI-Express 3.0 lanes voor videokaarten (16 bij Summit Ridge, 8 bij Raven Ridge) extra lanes die gebruikt kunnen worden voor een M.2-slot (4 bij Summit Ridge en 2 bij Raven Ridge). Het is ook mogelijk om deze in te zetten voor een M.2 slot met twee lanes en de andere twee lanes te gebruiken voor twee SATA600-poorten. De verbinding met de chipset wordt ook gerealiseerd door lanes van de CPU, waarvoor er vier PCI-Express 3.0 lanes beschikbaar zijn (en dus een bandbreedte van net onder de 4 GB/s).

Er waren eerder berichten uit betrouwbare bronnen dat Zen behoorlijk meer I/O-functionaliteit zou hebben: acht SATA600-poorten (nog naast de vier lanes voor het M.2-slot), maar liefst vier Ethernet-poorten en HD Audio. Deze functionaliteit blijkt achteraf afwezig of uitgeschakeld te zijn, althans in de retail Summit Ridge processors. Wellicht dat de server Naples-processors deze wel aan boord zullen hebben.

A300/B300/X300

Hiermee komen we bij de laatste twee chipsets voor Zen, namelijk de A300/B300 en X300, die voornamelijk bedoeld zijn voor kleine systemen. Dit zijn 'kale' chipsets zonder eigen I/O. Alleen Secure Boot, TPM en andere veiligheid-gerelateerde zaken zijn hierin gebakken, waardoor de chipsets zelfs op 55nm erg klein (en daarmee goedkoop) moeten zijn. Het verschil tussen A/B300 en X300 is dan weer dat X300 ondersteuning biedt voor overklokken. Het is hierdoor mogelijk om 8-core Zen te combineren met spotgoedkope moederborden die enkel de SoC-functionaliteit van de processor ontsleutelen, die in het geval van de X300 ook nog de mogelijkheid zullen bieden om de processors over te klokken!  

Opmerkelijk is dat X300 heel anders wordt gepositioneerd dan A/B300. Waar deze laatste als entry-level chipsets worden gepositioneerd (vergelijkbaar met A320), zou X300 volgens AMD een high-end chipset zijn. Daarbij verwijst het naar de mogelijkheid overklokken en naar de extra beschikbare PCI-express lanes vanuit de processor. Die zijn immers niet nodig voor een verbinding met de chipset, waarvoor een simpelere SPI ook voldoet. Bij X300 kunnen deze voor andere zaken worden ingezet.

De SoC-mogelijkheden maken niet alleen een minimale chipset zoals A300/B300 en X300 mogelijk, maar vullen bij het gebruiken van volwaardige chipsets ook de mogelijkheden daarvan aan. Op de volgende pagina zullen we de hoogst gepositioneerde chipsets van de twee kampen met elkaar vergelijken, inclusief de features die geboden worden door Summit Ridge processors.