8 34- & 35-inch wfhd-monitoren review: widescreen gamen

Lager prijs, groter formaat

Dat komt in de eerste plaats doordat de prijzen flink zijn gedaald. Een 29-inch wfhd-monitor heb je op moment van schrijven al voor zo’n 250 euro, al is 300 euro gangbaarder. Overigens is het vooral LG dat nog volop modellen met deze combinatie van formaat en resolutie voert; waar 21:9 voor dit Koreaanse merk een speerpunt is, heeft de rest van de markt zich hier grotendeels uit teruggetrokken. De kanttekeningen die we bij deze 29-inch modellen hadden, gaan dan ook nog steeds op. Feitelijk zijn het 24-inch schermen qua hoogte, waardoor ze niet echt een overweldigende ervaring opleveren. Wqhd-monitoren zijn ondertussen ook in prijs gedaald, waardoor die nog altijd meer werkruimte bieden voor een vergelijkbare prijs.

Voor de interessante modellen met wfhd-resolutie moeten we dus elders kijken en wel een maatje groter. Met een diagonaal van 34 of 35 inch biedt een klein aantal fabrikanten een bescheiden hoeveelheid écht grote monitoren aan, die met name voor gamers potentieel begerenswaardig zijn. Een vroeg voorbeeld hiervan was de nog altijd verkrijgbare en in deze test inbegrepen Benq XL3501. Door het grote formaat zorgen deze schermen ervoor dat je als het ware echt ‘in’ de game zit. Zeker in racegames en flight of space sims voegt dit echt iets toe aan de ervaring, terwijl de grotere breedte – mits de game dit ondersteunt, maar dat is zeker in deze genres vaak het geval – zorgt voor een aanmerkelijk breder blikveld op de speelwereld.

WFHD-voordelen

Wide full hd biedt qua aantal pixels weliswaar minder extra werkruimte ten opzichte van full hd dan wqhd (2560x1440) levert, maar het is natuurlijk sowieso een meerwaarde. Concreet kan je op deze resolutie met wat goede wil prima drie volledige pagina’s A4 naast elkaar zetten in een tekstverwerker, of beduidend meer kolommen weergeven in een spreadsheet. Je mist wel nog altijd verticale ruimte in vergelijking met 16:9 monitoren. Met name voor gamers brengt de relatief lage resolutie twee voordelen met zich mee.

In de eerste plaats is het voor veel minder videokaarten een uitdaging om pakweg 2,8 miljoen pixels (wfhd) op speelbare framerates in beweging te houden dan 3,7 miljoen (wqhd). Je kunt dus hogere kwaliteitsinstellingen kiezen, of hogere framerates mogelijk maken, ook als je niet de nieuwste, krachtigste videokaart hebt. Daarnaast wordt de maximale verversingsfrequentie niet snel beperkt door de interface waarmee de monitor is aangesloten. Bij displayport 1.2 is de effectieve bandbreedte beperkt tot 17,28 Gbit/s, bij HDMI 2.0 is dat 18 Gbit/s. Dat betekent dat bij een resolutie van 3440x1440 pixels geen verversingsfrequentie van 120 Hz of hoger mogelijk is bij 8-bits kleurweergave. Bij dezelfde kleurdiepte is bij 2560x1080 pixels een verversingsfrequentie mogelijk van 200 Hz. We zien dan ook diverse modellen in deze test waarbij je die frequentie kunt instellen. Uiteraard heb je wel een snellere videokaart nodig om dat soort framerates te produceren, of je moet ervoor kiezen de kwaliteitsinstellingen tot een minimum te reduceren.

Hoge framerates en sims

Wellicht vraag je je af waarom je een sim game – racing, flight, space, etc. – met een hoge framerate zou willen spelen. Het eenvoudige antwoord is: latency, oftewel de vertraging tussen actie van de speler en waarneming van het gevolg op het beeldscherm. Bij een verversingsfrequentie – en dus maximale framerate – van 60 hz duurt het ca. 16 ms voordat een handeling vertaald is naar een zichtbare verandering in de gamewereld. Bij een frequentie van 144Hz is dat nog maar 6,94 ms, bij 200 Hz wordt het 5 ms. Op zichzelf geen wereldschokkend verschil, maar in de totale keten van vertraging kan het wel degelijk wat uitmaken. Vergeet niet dat er ook altijd een paar milliseconden vertraging is door de verwerking van het signaal in het scherm (wat we doorgaans aanduiden met input lag), en dat geldt ook voor de vertraging van muis of toetsenbord. Bij de snelste randapparatuur is dat 1 ms, maar bij een standaard usb-instelling is dat 8 ms.

Een eenvoudige manier om te meten of een hogere framerate bijdraagt aan je prestaties in bijvoorbeeld een race game is om bij een track die je goed kent een flink aantal rondetijden te noteren bij gebruik van je standaard kwaliteitsinstellingen. Vervolgens stel je de kwaliteitsinstellingen zo laag mogelijk in, wat hoe dan ook moet resulteren in een hogere framerate. Rijd weer een flink aantal rondes en noteer weer je tijden. Vergelijk de gemiddelde rondetijd (en als je nog meer zekerheid wilt, ook de standaarddeviatie) en je kunt zien of je je eerst nog verder moet bekwamen, of dat je hardware een beperkende factor aan het worden is. In het tweede geval is een beeldscherm met hoge verversingsfrequentie zeker het overwegen waard.

Testveld

Genoeg reden dus om de nodige grootformaat superbreedbeeldschermen aan de tand te voelen. Zoals gezegd is het geen enorm marktsegment. Waar de meeste merken wel minimaal een ultra wide quad hd (3440x1440) monitor in het assortiment hebben, is de resolutie die we hier bespreken minder populair. Dat zal er ook iets mee te maken hebben, dat deze schermen tot voor kort érg duur waren als je puur keek naar de prijs per pixel. Zo kostte de al genoemde Benq XR3501 bij introductie zo’n 1100 euro en betaalde je er in het laatste kwartaal van 2015 gemiddeld zelfs meer dan 1300 euro voor. Voor dat geld kan je ook een scherm met meer pixels aanschaffen en een verversingsfrequentie van 100Hz, wat naar onze mening dan toch interessanter is.

Echter, sinds dat eerste groot formaat wfhd-scherm zijn de prijzen flink gedaald. Zo vind je de XR3501 tegenwoordig voor minder dan 600 euro in onze Prijsvergelijker en dat geldt, op een uitzondering na, voor alle modellen in deze test. Als je bovendien ook niet per se een 144Hz scherm wilt, kan je helemaal voor relatief weinig geld je slag slaan. Het goedkoopste exemplaar dat we testten haal je voor minder dan 450 euro in huis. Dat is een fors verschil met de prijzen van de aanmerkelijk kleinere 29-inch monitoren met deze resolutie die we zo’n drie à vier jaar geleden testten.

Zoals gezegd is LG het merk dat echt focust op 21:9 en het mag dan ook niet verwonderen dat dit merk met maar liefst vier modellen in de test is vertegenwoordigd. We hebben het dan over de 34UM68-P, de 34UB67-B en de echte gaming monitoren 34UC79G-B en 34UM69G-B - laatstgenoemde is gloednieuw, de eerder genoemde is ook nog goed verkrijgbaar. Daarnaast is AOC aanwezig met twee modellen, de al wat oudere en inmiddels amper nog verkrijgbare C3583FQ en de aanmerkelijk nieuwere Agon AG352QCX. Van Benq nemen we de nog courante XR3501 mee in de vergelijking, en van Acer ten slotte ontvingen we de Predator Z35. We bespreken de monitoren alfabetisch per model.

Acer Predactor Z35

Acer levert de Z35 in twee variaties. De XZ350CUbmijphz en deze aanmerkelijk eenvoudiger te onthouden Predator Z35. Het verschil tussen de twee is simpel: het model dat we hier bespreken is voorzien van een Nvidia G-Sync module, de andere maakt gebruik van FreeSync. De Z35 is aanmerkelijk duurder, met een prijs van gemiddeld net geen 900 euro. Wellicht om die reden heeft Acer dit model voorzien van een paneel dat werkt op 200 Hz. Feitelijk betreft het een ‘overklok’, die de fabrikant garandeert. Het 200 euro goedkopere scherm werkt op 144 Hz.

De Z35 heeft een diagonaal van 35 inch en is gebaseerd op een AMVA-paneel van AU Optronics. Door de Nvidia aansturing is de functionaliteit beperkt tot een displayport 1.2 aansluiting en hdmi 1.4 – voor de hoge frequentie is de eerste vereist. Daarnaast zit er een usb 3.0 hub op het scherm. Het paneel staat op een fraaie zwart-rode, in hoogte verstelbare voet.

De hoge prijs schept hoge verwachtingen, en die maakt de Z35 grotendeels waar. Het scherm laat de snelste responstijden zien, al gaan die gepaard met een grotere overshoot dan we prettig vinden. Het is echter ontegenzeggelijk het snelste model in de test. Positief is ook dat het G-sync bereik van 30 tot 200 Hz loopt, waardoor je er feitelijk altijd profijt van zult hebben, mits je uiteraard over een geschikte videokaart beschikt. De kans daarop is momenteel groot, de meeste gamers kiezen nu voor een Nvidia kaart. Vermeldenswaard is dat Acer heel aardige prestaties qua kleurweergave uit het paneel weet te halen – doorgaans lukt dat niet heel goed met de G-sync scaler. De kleurafwijking is beperkt, vrijwel de hele sRGB-kleurruimte wordt keurig gedekt en ook de gammawaarde is netjes. Tel daarbij op het beste contrast in de test, dankzij een zeer goede zwartwaarde en oogverblindende helderheid, en het moge duidelijk zijn dat de Z35 weliswaar duur is, maar zeker niet teleurstelt. Zwakkere punten zijn de uniformiteit (een uitdaging voor alle modellen met deze basiseigenschappen) en een relatief wat hoger energieverbruik. Ook zien we een zeer kleine input lag, maar het snelle paneel compenseert die feitelijk geheel. Een laatste verbeterpunt is de afwezigheid van een zwenkmogelijkheid.

AOC Agon AG352QCX

Het eerste van de twee modellen AOC die we bespreken is ook direct de meest courante. Onder de merknaam Agon timmert dit merk sinds enige tijd flink aan de weg in de markt voor gamingmonitoren. De AG352QCX is daar een mooie illustratie van, met een design dat zowel imponerend als elegant is. Het 35-inch grote paneel staat op een fraaie metalen voet en kan daarop zowel in hoogte versteld worden als zwenken. Achterop valt de verlichting op en een handzaam handvat, evenals een subtiel geplaatste hoofdtelefoonhouder. De aansluitingen zijn alle netjes naar onderen gericht: dit is een monitor waar duidelijk over is nagedacht.

Die aansluitingen zijn welhaast té compleet, want bij het nut van de vga-ingang hebben we toch onze vraagtekens. Nuttiger zijn dvi, hdmi en displayport, evenals een usb 3.0 hub, audio in- en uitgangen en relatief krachtige speakers. Het paneel zelf is een AMVA-exemplaar van AUO, met een FreeSync-compatible scaler en een frequentiebereik van 30 tot 200 Hz.

Qua specs vinkt de AG352QCX dus vrijwel elk denkbaar vakje aan. Gelukkig stelt het scherm ook in de test niet teleur. We zien prima responstijden, zonder input lag, dus de basis is prima voor gamers. Omdat het oog ook wat wil, zijn we erg blij te constateren dat het contrast uitstekend is, terwijl het scherm ook een mooie minimale helderheid van wit heeft – prettig voor wie in het donker gamet. Ook de zwartwaarde is van hoog niveau, terwijl de uniformiteit opmerkelijk goed is voor deze klasse. Bovendien heeft deze Agon de beste kijkhoeken in dit testveld, uitstekende sRGB-dekking en een nette kleurfout van 3,17. Ook de grijsafwijking valt mee, en het gemiddelde gamma is prima. De kleurtemperatuur is wat warm afgesteld, maar verder hebben we weinig te klagen. Als je geen behoefte aan G-sync hebt, is dit duidelijk het beste scherm in de test. De gemiddelde prijs valt met gemiddeld iets minder dan 700 euro bovendien best mee, terwijl het ook al voor 599 euro in de Prijsvergelijker staat.

AOC C3583FQ

De AOC C3583FQ bespreken we kort. Dit model was de eerste stap van het merk in dit segment en is inmiddels niet meer goed leverbaar. In onze Prijsvergelijker zien we het nog bij een winkel, voor 665 euro. Voor dat geld krijg je een wat sober ogend model monitor, maar wel een met FreeSync en een bereik van 45 tot 160 Hz. Het AMVA-paneel staat echter niet op een in hoogte verstelbare voet.

Qua aansluitingen biedt de C3583FQ twee keer displayport, naast vga, dvi en twee keer hdmi: nog meer dan de opvolger dus. Een usb hub ontbreekt echter.

De testresultaten laten zien dat dit model nog duidelijk niet van het niveau was dat AOC in de AG352QCX laat zien. De responstijden vallen tegen, terwijl de overshoot bij maximale overdrive veel te hoog is. Bovendien meten we duidelijk input lag. De kleurweergave van de C3583FQ is lang niet slecht, maar het contrast blijft achter bij de andere VA-modellen en ook de kijkhoeken zijn minder goed. Hij verbruikt bovendien duidelijk meer energie. In de aanbieding (voor minder dan 400 euro) zou je dit model nog kunnen overwegen, maar de AG352QCX heeft duidelijk onze voorkeur.

Benq XR3501

De Benq XR3501 is inmiddels een oudgediende. We bekroonden het scherm op 1 januari 2016 met een Ultimate Product award vanwege zijn op dat moment unieke combinatie van prestaties en beeldkwaliteit. Zoals gezegd hing daar destijds ook een fiks prijskaartje aan. Ruim een jaar later is dat gelukkig aardig aangepast, waardoor de XR3501 qua prijs prima mee kan met de concurrentie: de enige winkels die het scherm nog uit voorraad kunnen leveren, vragen er 499 euro voor.

Op het gebied van specificaties loopt dit scherm nu wel wat achter, want hij heeft geen G-Sync of FreeSync, en de maximale verversingsfrequentie is ‘maar’ 144 Hz. Dat laatste vinden we geen groot probleem, de meerwaarde van nog hogere frequenties is naar onze mening relatief beperkt voor de meeste gebruikers. Met twee keer hdmi en twee keer displayport heeft dit scherm wat ons betreft de noodzakelijke aansluitingen, waarbij vermeldenswaard is dat zowel picture by als in picture mogelijk is. Een usb hub en luidsprekers treffen we niet aan. Ook is de voet niet in hoogte verstelbaar, wat toch een beetje karig afsteekt bij de concurrentie.

Het AMVA-paneel van AUO mag dan wat ouder zijn, het zet nog altijd indrukwekkende snelheden neer, waarbij opvalt dat de overshoot bescheiden is gezien de rappe responstijden. Benq weet hier een uitstekende balans te treffen. Bovendien blinkt het scherm nog altijd uit door zijn zeer hoge contrast, goede zwartwaardes en hoge maximale helderheid. Daarnaast heeft het de kleinste kleurfout in de test; helaas valt het gamma wel veel te hoog uit, met detailverlies in schaduwen tot gevolg. Onze eerste aanrader is het nu niet meer, maar wanneer je dit scherm ziet bij een mooie aanbieding – zoals begin van dit jaar voor 499 euro – zou je het zeker nog kunnen overwegen.

LG 34UB67-B

LG levert grote wfhd-schermen ook voor andere toepassingen dan gaming, maar deze modellen hebben dan ook een bescheiden prijs. De 34UB67-B heeft gewoon een 60 Hz paneel, maar dat is wel een IPS-exemplaar (uiteraard, gezien de herkomst) en een in hoogte verstelbare voet behoort ook tot de uitrusting.

Verder zien we twee keer hdmi, dvi, displayport, ingebouwde luidsprekers en een usb 3.0 hub. Een heel compleet scherm dus, en dat voor gemiddeld iets meer dan 450 euro. LG heeft een paneel van 34 inch, versus de 35 inches van de concurrentie, maar die ene inch maakt ons weinig uit.

Wellicht vraag je je af of er nog een beetje te gamen is op dit eigenlijk zakelijk bedoelde model, en dat kunnen we je beantwoorden: dat kan heel aardig, 60 fps is zonder meer uitstekend haalbaar gezien de responstijden. Bovendien is er geen input lag. De kleurweergave valt beslist niet tegen, dit model heeft een zeer kleine grijsafwijking en een dito kleurfout. De kleurtemperatuur is behoorlijk neutraal en ondanks de voor IPS-techniek kenmerkende wat hogere zwartwaarde komt het contrast op een keurige 1133:1 uit. Als je kan leven zonder hele hoge frequenties is dit een uitstekende keus.

LG 34UC79G-B

De LG 34UC79G-B is om meerdere redenen een bijzondere monitor. In de eerste plaats is het de eerste gaming monitor van dit merk in lange tijd, met een bijpassend, vervaarlijk design. Bovendien is dit de eerste 144 Hz IPS 21:9-monitor met een paneel dat afkomstig is van LG Display. Ten slotte heeft LG dit model voorzien van een anti-motion blur functie, in de vorm van een knipperend (strobing/scanning) backlight. Dit alles heeft bovendien een vrij bescheiden prijskaartje, met gemiddeld 599 euro is de 34UC79G zeker niet te duur.

Daarbij moeten we wel vermelden dat het scherm weliswaar over FreeSync beschikt, maar met een relatief beperkt bereik van 60-144 Hz. Ook is de buiging van het paneel wat minder sterk dan bij de modellen van Acer, Benq en AOC. Qua aansluitingen is er twee keer hdmi 2.0 en een keer displayport, plus een usb 3.0 hub. Ingebouwde luidsprekers heeft het scherm niet, maar dat vinden we geen groot gemis.

Bij de testresultaten valt weer op dat IPS-panelen toch wat minder vlot zijn, en een wat hogere overshoot hebben om de vereiste snelheden mogelijk te maken. Van de drie modellen van LG heeft deze wel de beste responstijden, maar heel groot is het verschil niet. Bovendien worden de voor 144 Hz vereiste 6,94 ms met name in zwart-wit en wit-zwart transities steeds net niet gehaald. Enige motion blur is dan ook het gevolg, terugschakelen naar 120 Hz is hiervoor een adequate oplossing. Alleen had dat natuurlijk minder hip op de doos gestaan.

Kijken we naar de overige testresultaten, dan valt een uitstekende uniformiteit van wit positief op, maar de zwartverdeling is dan weer beneden gemiddeld. Ook is de minimale helderheid van wit erg fel. De verticale kijkhoeken zijn redelijk, maar niet fantastisch – zeker niet vergeleken met de VA-concurrenten. Ook is het kleurbereik net wat kleiner, al is het niet slecht. Dat geldt eigenlijk voor alle deelresultaten voor de kleurweergave: het is op zich prima, maar blijft wat achter bij de rest van het testveld, of we nu kijken naar de kleurfout, het contrast, de zwartwaarde, etc. Alleen de gammawaarde en grijsafwijking zijn duidelijk beter dan de rest, maar dat is niet genoeg om dit scherm zonder meer aan te raden voor de vraagprijs. Als LG het voor 100 euro minder aanbood, was het een uitstekende voordelige keus, maar het prijsverschil met concurrenten die duidelijk nog een stap beter zijn, is nu te klein.

LG 34UM68-P

Het voorlaatste model van LG is het goedkoopste in deze test. De 34UM68-P haal je al voor zo’n 400 euro in huis en je hoeft niet heel hard te zoeken om daar nog een paar tientjes op te kunnen besparen. Net als de 34UB67-B is het niet gebogen, maar het heeft wel een IPS-paneel. Dat staat op een niet in hoogte verstelbare voet, maar in tegenstelling tot het andere goedkope model van dit merk beschikt het wel over FreeSync, zij het met een bescheiden bereik van 40 tot 60 Hz. Het heeft twee hdmi-ingangen en displayport, maar geen usb hub. Luidsprekers zijn dan wel weer ingebouwd.

De responstijden van dit scherm blijven duidelijk wat achter in vergelijking met de andere modellen van LG en zijn de een na langzaamste in de test. Er is echter geen input lag en het scherm is snel genoeg voor casual gamers. Positief is een laag energieverbruik, maar de kleurafstelling laat te wensen over. De kleurtemperatuur is duidelijk te hoog, met een onderkoeld beeld als gevolg. Kleur- en grijsafwijking zijn aan de hoge kant. Ook valt het contrast tegen, dankzij een matige maximale helderheid van iets meer dan 210 cd/m² en een niet bijzonder goede zwartwaarde. Al bij al zouden we de 34UB67 duidelijk de voorkeur geven, zeker omdat die maar een paar tientjes meer kost. Voor gaming is de daarmee vergelijkbaar geprijsde 34UM69G-B, wellicht nóg interessanter.

LG 34UM69G-B

Hoewel LG niet heel vlot op gang kwam met het introduceren van gaming monitoren, begint het inmiddels aardig op stoom te komen. Afgelopen maanden kwam het met een nieuw 24-inch model, een 43-inch scherm dat het ook min of meer als gaming-monitor positioneerde, en deze 34-inch metende 34UM69G-B, een wide full hd-beeldscherm met gaming-aspiraties, dat duidelijk onder de gebogen 34UC79-B wordt geplaatst, met een prijs van 499 euro, al zien we het ook al voor 449 in onze Prijsvergelijker.

De 34UM69G-B heeft geen gebogen paneel. De gaming-insteek moet blijken uit een rode accenten op de voet en de aanwezigheid van Freesync, met een bescheiden bereik van 40-75Hz. Het paneel staat op een in hoogte verstelbare voet en biedt qua ingangen een nieuwigheid: naast standaard displayport en hdmi heeft het een USB Type-C ingang, waar ook een displayport signaal doorheen kan worden verstuurd. Luidsprekers zijn ingebouwd, maar een usb hub of audio ingang ontbreken.

Qua helderheid komt dit model wat verder dan het duurdere, gebogen familielid en de minimale helderheid is een stuk lager, wat wel zo prettig is in het donker. Het contrast is vergelijkbaar met dat van de 34UC79G: prima, maar niet zo goed als bij de va-concurrentie. Waar de 34UM69G-B met kop en schouders uitsteekt boven de concurrentie is op het vlak van uniformiteit, het scherm is erg mooi gelijkmatig verlicht. Een knappe prestatie voor een monitor met deze verhouding. Ook de kleurweergave is zeker niet onverdienstelijk, al is de kleurtemperatuur wat aan de lage kant. De responstijden houden niet over, terwijl wel sprake is van significante overshoot. Van input lag is gelukkig geen sprake, en het scherm is met afstand het zuinigste van het testveld.

Testmethode

We testen monitoren lange tijd volgens dezelfde procedure getest, maar daar is sinds enige tijd verandering in gekomen. De reden hiervoor is dat onze MicroVision SS220 inmiddels aardig bejaard werd, en bovendien niet overweg kan met schermen groter dan 28 inch. Dat betekende dat we kijkhoek- en uniformiteitsmetingen voor die grotere schermen moesten missen. Ook met gebogen monitoren kan dit apparaat niet overweg. 

Om die reden hebben we een nieuwe testprocedure ontwikkeld op basis van de X-Rite i1 Display Pro colorimeter en een nieuw aangeschafte X-Rite i1 Basic Pro spectrofotometer, waarmee we de colorimeter voor elke schermtest kalibreren. Met behulp van een zelf vervaardigd hulpstuk (lang leve 3D printers) kunnen we nu met deze colorimeter ook kijkhoeken meten. Voor de analyse van de meetgegevens gebruiken we een nieuw ontwikkelde workflow in SpectraCal Calman 5.

Onze nieuwe testprocedure is op een groot aantal punten aangepast, die we hieronder zo beknopt mogelijk zullen toelichten. De belangrijkste algemene wijziging is dat we monitoren vanaf nu testen na ze te hebben ingesteld op een helderheid van 150 cd/m² (of een waarde die daar zo dicht mogelijk bij in de buurt komt). Die helderheid is representatief voor wat je in de meeste scenario's zal gebruiken in een normaal verlichte ruimte. We testten tot dusver bij maximale helderheid, maar zeker nu steeds meer monitoren ruim over de 300 cd/m² kunnen produceren, was dat niet meer realistisch. Bovendien maakt het afstellen op dezelfde helderheid het vergelijken eerlijker.

Verder meten we monitoren nog altijd 'zoals ze uit de doos komen', maar indien er een sRGB-modus is, meten we die ook apart. Datzelfde geldt voor een AdobeRGB-modus. Een uitzondering zijn monitoren die 'uit de doos' op een duidelijk groter kleurbereik zijn ingesteld - dan vergelijken we met een corresponderend kleurbereik. Standaard is de referentie de sRGB-driehoek.

Helderheid en contrast

We meten helderheid en contrast in zowel 150 cd/m² als de maximale helderheid, alsmede de zwartwaarde in beide instellingen. Daarnaast meten we het contrast tussen een wit en een zwart vlak, omgeven door een 50% grijs vlak (transverse meting), het checkerboard contrast en het maximale contrast tussen een volledig wit en een volledig zwart vlak.

Uniformiteit

De uniformiteitsmeting is fors uitgebreid. Tot dusver keken we alleen naar de verhouding tussen de laagste helderheid in een wit vlak ten opzichte van de hoogste gemeten helderheid, uitgedrukt als percentage. Bijvoorbeeld, het minst heldere deel van het scherm was 77% van de helderheid van het helderste deel. Met de nieuwe test meten we niet alleen die verhouding, maar ook die tussen het gemiddelde en de hoogste helderheid. Daarnaast doen we de uniformiteitsmeting nu ook met een zwart scherm, zodat we ernstige clouding en backlight bleeding in beeld krijgen, indien daarvan sprake is. Alle uniformiteitsmetingen resulteren in vijf schermafdrukken per getest scherm: de uniformiteit van zwart, van wit, de contrastverhouding op alle (15) meetpunten, de kleurtemperatuur uniformiteit en de relatieve kleurverschillen ten opzichte van het midden, uitgedrukt als DeltaE-waarde.

Kijkhoeken

Waar we tot dusver alleen de resterende helderheid onder een hoek van 45 graden horizontaal maten en 45 graden verticaal boven en onder, doen we dat vanaf nu wat uitgebreider. We meten nog altijd onder een hoek van 45 graden, maar naast resterende helderheid meten we ook de kleurverandering ten opzichte van het midden, uitgedrukt als DeltaE-waarde. Die is gebaseerd op het gemiddelde van rood, groen, blauw, cyaan, magenta en geel, plus 100% en 75% wit. Omdat we ook de standaarddeviatie berekenen van die deelmetingen, kunnen we ook een indicatie geven of er een kleurverschuiving plaatsvindt: een grote sd betekent dat een of meer deelmetingen flink afwijkt en er dus een kleurverschuiving optreedt.

Naast de gemiddelde kleurafwijking tonen we bij elk getest product middels een schermafdruk ook nog de afwijking van wit ten opzichte van het midden vanuit elk van de vier gemeten hoeken, waarbij een eventuele kleurverschuiving ook duidelijk wordt.

Kleurweergave

We voerden al een tijd kleurmetingen niet alleen volgens de CIE1994, maar ook volgens de CIE2000-norm uit, maar dat is met ingang van de nieuwe procedure de standaard. Deze meting is nu gebaseerd op een groter aantal deelmetingen, de zogenaamde 'Color checker' waarbij naar een flink aantal veel voorkomende tinten wordt gekeken. Ook hier tonen we voortaan naast de gemiddelde waarde ook de standaarddeviatie, om een indruk te geven van de mate waarin de deelmetingen fluctueren - hoe kleiner het getal, des te constanter is de mate van afwijking. Dit geldt ook voor de grijswaardemetingen, die we voortaan in twintig stappen doen in plaats van tien, voor een nauwkeuriger resultaat. Daarnaast tonen we bij elk getest product een schermafdruk van een zogenaamde saturation sweep om de afwijkingen van de basis- en steunkleuren in het hele kleurbereik inzichtelijk te maken. Uiteraard tref je ook bij elk getest product schermafdrukken van de kleurmeting en color checker resultaten.

Energieverbruik

Aan de bestaande energieverbruikmetingen op 100% helderheid (wit, zwart, standby en uit) hebben we metingen van wit en zwart beeld bij 150 cd/m² toegevoegd. Zo ontstaat een realistischer beeld van het daadwerkelijk verbruik van de geteste schermen in de praktijk.

Gaming

Wat (nog) niet veranderd is, zijn onze tests voor gaming doeleinden: reactietijden en input lag. Hiervoor gebruiken we nog altijd respectievelijk een fotosensor met een oscilloscoop, en een combinatie van een Leo Bodnar input lag tester en een vergelijking met een CRT-monitor. 

De nieuwe testprocedure genereert een (zeer) grote hoeveelheid nieuwe data. Vooralsnog hebben we ervoor gekozen die vrijwel in zijn geheel in onze database op te nemen en te tonen. Hierdoor zijn de pagina's met testresultaten van monitoren wel een stuk langer geworden. We hebben geprobeerd het overzichtelijk te houden, door deze opnieuw in te delen. Eerst worden nu reactietijden en input lag getoond, vervolgens het energieverbruik. Daarna volgt een klein blok met basisresultaten van helderheid en contrast, gevolgd door een uitgebreid blok met uniformiteitsresultaten. Daarna de kijkhoekwaardes en vervolgens de kleurmetingen in standaardweergave. Indien er een sRGB-modus in het scherm aanwezig is, volgt een identiek blok met de resultaten van de metingen in die modus, en hetzelfde geldt voor een eventuele AdobeRGB-modus.

We hebben niet alle besproken modellen met de nieuwe testprocedure getest - daarom ontbreken de testgegevens daarvan bij de betreffende onderdelen. Op de productpagina's van deze oudere modellen vind je wel de testresultaten van de oudere procedure.

Helderheid en contrast

De Acer Predator Z35 produceert zonder meer het meeste licht, maar geen van de modellen presteert hier ondermaats.

Qua minimale helderheid is de AOC Agon AG352QCX opvallend goed, ook de nieuwe LG 34UM69G-B doet het hier niet onverdienstelijk.

Monitoren met een va-paneel behalen een duidelijk betere zwartwaarde. Toch doen de LG gaming modellen het niet slecht voor exemplaren met ips-techniek.

De voordelen van va zijn duidelijk zichtbaar in de contrastmetingen.

Uniformiteit

Een gelijkmatige verlichting door het backlight is lastig bij de verhoudingsgewijs erg brede 21:9 beeldschermen. Bij de uniformiteitsmetingen zien we doorgaans ook wat minder goede verhoudingen tussen de laagste en hoogste gemeten waardes voor wit. Dat is ook weer kenmerkend voor dit testveld, met een uitzondering: de LG 34UM69G-B doet het echt opvallend goed. Niet alleen bij de wit uniformiteit, maar ook bij zwart.

Op de pagina's waarin we de individuele modellen hebben besproken, zijn ook de deelmetingen van de uniformiteittest te vinden. De toelichting hierbij vind je hieronder.

• Voor zwart geldt, hoe lager de gemeten waarde, des te beter (=groener); hoe hoger, des te slechter (=roder).
• Voor wit is de kleurcodering anders, want daar stellen we immers in op een specifieke helderheid van 150 cd/m². Daarom zijn waardes die deze instelling dichter benaderen groen, waardes die er vanaf wijken worden rood gekleurd - hoe meer ze afwijken, des te roder.
• Voor het contrast is het hoogste contrast groen, het laagste rood - en de waardes er tussenin worden met tussenliggende kleuren gemarkeerd - groener is beter, roder is slechter. We benadrukken hier nog maar eens, dat het relatieve waardes zijn: een contrast van 1702:1 is erg goed, maar als het hoogst gemeten contrast 2581:1 is, wordt de eerstgenoemde waarde wel in rood gemarkeerd.
• Bij de kleurtemperatuur zijn metingen blauwer naarmate ze lager zijn, geler naarmate ze hoger zijn.
• Ten slotte de kleurafwijking: hier zie je in de vakjes een getal voor de DeltaE waarde, waarbij waardes onder de drie met het blote oog amper waarneembaar zijn. De kleur van de vakjes geeft de kleurafwijking van grijs aan.

Kleurweergave

Om te beginnen kijken we naar de dekking van de sRGB kleurruimte van de wide full hd-monitoren. Die is bij de Acer Predator Z35 en de AOC Agon AG352QCX duidelijk het beste.

Het tweede waar we naar kijken is de kleurtemperatuur van wit bij de standaardinstelling. Opvallend genoeg is die bij alle modellen aan de lage kant, waarbij de LG 34UM69G-B wel heel dicht in de buurt van een gelig beeld komt.

We meten de kleur- en grijswaarden afwijking op basis van de CIE2000 norm en nemen ook de standaarddeviatie mee. Simpel gezegd geeft die je een indicatie van de mate waarin de deelmetingen waarop de gemiddelde afwijkingen gebaseerd zijn, afwijken van die gemiddelde meting. Daarnaast zijn de gemiddeldes nu gebaseerd op een aanzienlijk groter aantal deelmetingen. Die vind je in schermafdrukken bij elk getest product. Daar vind je ook de zogenaamde saturation sweeps, die laten zien in welke mate de hoofd- en steunkleuren, dus RGB en CMY, afwijken van de gewenste waardes in een continuüm. 

De Acer Predator Z35 heeft op basis van de nieuwe testprocedure de kleinste kleurafwijking, maar ook de LG 34UM69G-B doet het prima. Geen van de modellen presteert slecht - de kritische grens van 3 wordt maar een klein beetje overschreden. De Acer Z35 vertoont wel veel variatie in de deelmetingen, te zien aan de hoge standaarddeviatie.

De grijsafstelling is het beste op orde bij de twee modellen van LG.

Gamma 

Op de gemiddelde gamma-waardes valt weinig aan te merken, en afgezien van de oudere AOC C3583FQ zien we ook weinig variatie in de deelwaardes.

Kijkhoeken

De nieuwe kijkhoekmetingen zijn een stuk gedetailleerder dan die we eerst deden. Naast de afname in helderheid meten we nu ook de kleurafwijking. Daarnaast geven we hier ook de standaarddeviatie weer. Die is gebaseerd op de deelmetingen van de basis- en steunkleuren, plus 100% en 75% wit. Als de standaarddeviatie laag is, neemt de helderheid van alle kleuren in dezelfde mate af. Is deze hoger, dan is sprake van een kleurverschuiving. We hebben op dit moment nog niet voldoende monitoren getest om deze waardes goed in perspectief te plaatsen, om welke reden we deze informatie hier tonen zonder er conclusies aan te verbinden.

Omdat deze meting op een andere wijze wordt uitgevoerd dan we tot dusver deden, zij deze resultaten niet te vergelijken met die van de oudere testprocedure. Zo meten we voor deze test bij een helderheid van 150 cd/m² in plaats van op maximale helderheid, en is de afstand van de meter tot het scherm ook anders.

De AOC Agon AG352QCX onderscheidt zich hier duidelijk positief.

Kijkhoekmetingen links

Kijkhoekmetingen rechts

Kijkhoekmetingen boven

Kijkhoekmetingen onder

Gaming: responstijd en inputlag

We tonen zowel rise als fall tijd afzonderlijk, als de gecombineerde waardes. Daarbij laten we dan ook nog de maximale en de optimale overdrive resultaten zien. De optimale overdrive waardes zijn gecombineerde rise/fall responstijden van 16 ms of lager met een zo laag mogelijke overshoot. Anders gezegd: een responstijd van 4 ms en een overshoot van 60% is wat ons betreft minder wenselijk dan een responstijd van 15 ms en een overshoot van 5%. Overshoot en undershoot zorgen immers voor storende artefacten rond bewegende delen van het beeld, met name bij contrastrijke kleurovergangen kan je dan dikke witte dan wel zwarte randen zien. Die zijn naar onze mening storender dan lichte ghosting.

De nieuwe LG 34UM69G-B komt zelfs met maximale overshoot niet echt als een hardloper uit de bus. De beste resultaten zetten de Acer Predator Z35 en de AOC Agon AG352QCX neer, met de Benq XR3501 als niet onverdienstelijke derde.

Reactietijd standaard

Reactietijd maximaal

Reactietijd optimaal

Input lag

Bij geen van de courante modellen zien we significante input lag.

Energieverbruik

Het nieuwste scherm in de test, de LG 34UM69G-B, is duidelijk het zuinigste. Ook als we normaliseren op 150 cd/m². Het scherm van Acer valt op dit vlak wat tegen. Ook na langere tijd verbruikt het in standby nog 20W, iets wat we vaker hebben gezien bij G-sync monitoren. Pas na 13 minuten valt het verbruik terug tot 0,4W.

Conclusie

Voor gamen op een groot scherm met hoge frequentie heb je op dit moment weliswaar niet heel veel keuze, maar toch is er een aardig aanbod. Daarbinnen valt zelfs nog wat te kiezen qua paneeltechniek en functionaliteit. Onze favoriet is duidelijk de AOC Agon AG352QCX, een zeer compleet, fraai ontworpen beeldscherm met zeer hoge verversingsfrequentie en een alleszins acceptabele prijs. Dit model krijgt dan ook een Excellent Choice award.

De Acer Predator Z35 is ook erg goed en ideaal voor Nvidia-gebruikers dankzij de G-sync ondersteuning, maar je betaalt daar wel flink voor. Toch belonen we het met een Ultimate Product award, vanwege de beste responstijden en een zeer goede kleurweergave en contrast. Een voordelige keuze is de LG 34UB67-B. Je mist een gebogen scherm, synchronisatie met de videokaart of een hoge verversingsfrequentie, maar voor een relatief bescheiden prijs heb je wel een echt groot, fraai scherm met verder prima testresultaten. Dit model wordt bij veel shops gelist, maar nergens op voorraad. De LG 34UM69G-B is een voor de hand liggend alternatief, met (een beetje) Freesync, USB Type-C, uitstekende uniformiteit en prima kleurweergave. Een gaming-scherm vinden we het eigenlijk niet gezien de niet meer dan redelijke responstijden.

LG’s 'echte' gamingscherm, de 144Hz 34UC79G, zet overwegend ook prima scores neer, maar kan onder de streep toch net niet overtuigen voor de vraagprijs. Die is sinds de introductie wel flink gedaald, maar dat geldt ook voor die van de concurrentie. Hierdoor is het prijsverschil te klein om hem als 'great value' aan te raden, daarvoor zou een prijs van 500 euro vereist zijn. Ook de Benq XR3501 gaat dit keer zonder award naar huis, qua techniek loopt dit model inmiddels wat achter, maar ook hiervoor geldt wel: voor een prijs zo rond de 500 euro zouden we het zeker in overweging geven.

Wellicht vragen wat lezers zich af waarom de Acer Z35P en de AOC Agon AG352UCG niet in dit testveld zaten. Dat is omdat deze modellen met hun resolutie van 3440x1440 beduidend andere prijzen vergen, maar een vergelijking moet niet lang meer op zich laten wachten.

Acer Predator Z35

AOC Agon AG352QCX