Inleiding
Het aanbod aan ssd’s is onverminderd groot en de prijzen dalen ook weer: hoog tijd voor een nieuwe vergelijkingstest. Die lees je hier, op basis van een volledig nieuwe testopstelling, waarmee we ssd’s nóg beter kunnen testen dan voorheen. Wij haalden 67 exemplaren door deze test, inclusief de nieuwe Samsung 860 Evo en Crucial MX500.
De ssd-prijzen gaan eindelijk weer omlaag!
Videokaarten, geheugen: als hardwareliefhebber heb je onderhand waarschijnlijk genoeg van stijgende prijzen. Ssd’s stegen vorig jaar ook stevig in prijs, maar hebben inmiddels de weg omlaag weer gevonden. Goed nieuws voor wie zijn systeem wil voorzien van meer, snelle opslag.
In de tijd dat de prijzen stegen, was het relatief stil op de ssd-markt. Fabrikanten teerden op bestaande producten, hier en daar introduceerden ze nieuwe varianten met 3d-nand. Dit gestapelde flashgeheugen zorgt voor een lagere kostprijs en hielp zodoende om de prijzen enigszins te drukken. Inmiddels neemt de krapte af en even geleden lanceerden twee grote spelers dan ook nieuwe modellen: Crucial kwam met de MX500 en Samsung bracht zijn 860 Evo en Pro op de markt.
De beste SATA & NVMe SSD's
Nu de prijs per gigabyte weer daalt, wordt weer interessant om je opslag een snelle upgrade te geven. Of je nu wilt upgraden, geheel op flashopslag wilt overstappen of wilt investeren in een supersnelle nvme-ssd, enig houvast is wenselijk. Daarom hebben we niet alleen alle nieuwe modellen getest volgens onze vernieuwde testmethode, maar ook een aantal wat oudere drives. Zo kun je direct zien of het zin heeft om te upgraden – al is meer capaciteit natuurlijk altijd een geldige reden.
Nieuwe testmethode
Onze vorige testprocedure van ssd’s stamde uit 2014 en was dus wel aan een update toe. Ten opzichte van onze vorige testsuite bevat onze nieuwe testmethode veel meer praktijktests, waardoor we je een beter beeld kunnen geven van hoe snel een ssd in gebruik is. Daarnaast nemen we ook een compleet nieuwe manier van het benchmarken van de consistentie in gebruik en draait het testsysteem op de nieuwste versie van Windows 10.
Vier identieke systemen
We testen ssd’s op een viertal identiek testsystemen, bestaande uit een Intel Core i5 7400 (Kaby Lake) processor, een MSI H270 Gaming M3 moederbord en 8 GB DDR4-2400 geheugen. De systemen zijn voorzien van Windows 10 Fall Creators Update (versie 1709) en maken gebruik van de Intel Rapid Storage Technologies (RST) driver versie 15.2.0.1020.
Benchmarks, traces en consistency
Hierop doen we allereerst enkele synthetische benchmarks (AS SSD en Atto Disk Benchmark) om specifieke prestatie-eigenschappen van de ssd’s te achterhalen. Belangrijker zijn de real world benchmarks, gebaseerd op het schijfgebruik van échte applicaties. Hiervoor maken we gebruik van de diverse storage-benchmarks als onderdeel van PCMark8, alsook een drietal eigen workloads. Met behulp van de PCMark8 test bepalen we ook de prestaties van schijven na langdurige belasting. Op basis van de verschillende real world benchmarks bepalen we de Hardware.Info SSD Prestatiescore 2018 en de Hardware.Info ssd Entry Prestatiescore 2018, waarbij we het gemiddelde prestatieniveau vangen in één getal.
Naast prestaties meten we ook het stroomverbruik, zowel idle als in gebruik. Nieuw is daarbij dat we nu ook het verbruik van m.2-ssd’s onder belasting kunnen meten.
Ons testsysteem is gebaseerd op een MSI H270 Gaming M3-moederbord.
In de grafieken hebben we alle PCIe-gebaseerde ssd's een zwarte kleur gegeven, terwijl alle sata-gebaseerde modellen rode balkjes hebben. Ter vergelijking vind je ook een WD Blue 3TB-harddisk (doorgaans onderaan) in de grafieken, met een grijs balkje.
AS SSD
We beginnen onze nieuwe benchmarksuite met twee synthetische tests, namelijk AS SSD en Atto Disk Benchmark.
AS SSD is een synthetische schijfbenchmark, geoptimaliseerd voor ssd's. Zo maakt de benchmark gebruik van niet-comprimeerbare data en worden random lees- en schrijftests ook uitgevoerd met een zogenaamde queue depth van 64, ofwel met 64 opdrachten tegelijkertijd. Let wel; alle AS SSD testonderdelen zijn relatief kortstondig, wanneer het prestatieniveau van ssd's inzakt na enkele minuten belasting zonder pauze, zie je dat in AS SSD-scores niet terug. Dat maakt AS SSD puur interessant om specifieke basiseigenschappen van een ssd te analyseren. Je kunt het gratis programma makkelijk zelf downloaden en laten testen, waardoor je je eigen opslag eenvoudig kan vergelijken met onze scores.
Op basis van de onderliggende tests produceert AS SSD totaal-, lees- en schrijfscores.
Bovenaan de grafiek vinden we de Intel Optane-ssd's, wat voornamelijk komt door de zeer goede leesprestaties van die peperdure drives. Daaronder doen Samsung en WD ook goede zaken. Veel sata-ssd's zitten rond hetzelfde prestatieniveau van zo'n 1200 punten.
- Totaalscore
- Leesscore
- Schrijfscore
De onderliggende leestests zijn sequentieel lezen, het op willekeurige plekken lezen van 4k datablokken met 1 of 64 tegelijk en de gemiddelde toegangstijd.
Qua sequentiële snelheden is de Kingston DCP1000 de testwinnaar, maar in het verwerken van kleinere transacties zijn de Optane's vele malen beter.
- Sequentieel
- 4k (1 thread)
- 4k (64 thread)
- Toegangstijd
De onderliggende schrijftests zijn sequentieel lezen, het op willekeurige plekken lezen van 4k datablokken met 1 of 64 tegelijk en de gemiddelde toegangstijd.
Ook hier schrijft de DCP1000 het snelst aaneengesloten. Bij 4kB-bestandjes doen de Optanes het vooral goed bij één thread, terwijl gecompliceerdere taken met veel threads ook op zeer hoge snelheid door de Samsung 970 Evo worden voltooid.
- Sequentieel
- 4k (1 thread)
- 4k (64 thread)
- Toegangstijd
Atto Disk Benchmark
Atto Disk Benchmark werkt in de basis vergelijkbaar, maar door zijn specifieke manier van aansturen laat deze test vaak de hoogste scores noteren. Bijna alle ssd-fabrikanten gebruiken dan ook juist deze test om de maximumsnelheden op te geven.
In de sequentiële tests halen vrijwel alle sata-gebaseerde ssd’s snelheden tussen de 500 en 550 MB/s, waarmee ze feitelijk tegen de limiet van de sata-interface aanhikken. Ssd’s met een pcie-interface hebben daar geen last van en de snelste modellen gaan dan ook richting de 2 à 3 GB/s. Deze sequentiële doorvoersnelheden zijn niet het sterkste punt van de Intel Optane-ssd en die presteert zeker in de leestest ook niet bijzonder goed, maar de Kingston DCP1000 pakt overtuigend de leiding. Deze bloedsnelle ssd is eigenlijk bedoeld voor servers en bestaat uit vier m.2-ssd’s in een software-raid-configuratie, waardoor hij vooral in dit soort tests extreem snel is.
- 1 MB QD4 reads
- 4k QD4 reads
- 1 MB QD4 writes
- 4k QD4 writes
Real-world tests
Deze benchmarks zijn nog veel belangrijker dan de synthetische tests, want hier bepalen we hoe snel de ssd’s in de praktijjk zijn. Dat doen we zowel met PCMark 8 als met eigen trace-benchmarks. Een trace is een opname van het schijfgebruik van een bepaalde applicatie. De PCMark-test bevat bijvoorbeeld traces van Adobe-softwarepakketten, Microsoft Office en Battlefield 3. Scores van alle afzonderlijke tests vind je op de volgende pagina.
In onderstaande grafieken vind je allereerst de bandwidth score, wat de gemiddelde lees- en schrijfdoorvoersnelheid is, gemeten over alle verschillende testonderdelen. De traces worden real time afgespeeld, dus inclusief idle tijd tijdens de oorspronkelijke opname van het schijfgebruik. De totaalscore is gebaseerd op de meetkundig gemiddelde tijd die het kost om alle tests te draaien, inclusief die idle-tijd. Vandaar dat bij de standaard score de resultaten van alle moderne SSD's zeer dicht bij elkaar liggen.
De PCMark Storage Bandwidth vat de snelheden in al die verschillende traces in één getal. Daarin zien we toch wel een verschil tussen budget sata-ssd’s als de WD Green, Kingston UV500 en de Sandisk SSD Plus enerzijds, en luxere sata-ssd’s als de Samsung 860 Evo en Crucial MX500 anderzijds. Het snelheidsniveau van de pcie-ssd’s verschilt van nipt sneller dan de snelste sata’s tot ruim dubbel zo snel, met de Intel Optane als overduidelijke winnaar.
- PCMark 8 Bandwidth
- PCMark8 Score
Naast de PCMark8 real-world tests draaien we ook een drietal zelfontwikkelde real-world benchmarks. Dit zijn traces gebaseerd op een gaming workload (GTA V en Rise of the Tomb Raider), een lichte desktop workload (Windows opstarten, Microsoft Office en Google Chrome) en een zware desktop workload (Adobe Photoshop en Adobe Lightroom). Waar PCMark8 tijdens het testen alle caches op besturingssysteem-niveau uitschakelt, laten we voor onze eigen real-world benchmarks de lees- en schrijfcaches van Windows intact. Hierdoor geven deze benchmarks wellicht een nog beter beeld van de prestaties van disks in de praktijk.
In de gaming workload doen de Kingston UV400 en WD Green het opvallend slecht, terwijl de Crucial MX500 juist zeer hoge scores laat noteren; die kan zich meten met de Samsung 860 Pro. In het pcie-segment komt de Intel SSD 760p bovendrijven, die hier zelfs beter scoort dan de Samsung 970 Evo en 960 Pro. De heavy workload laat juist veel modellen met een lage capaciteit door de mand vallen – die hebben immers minder fysieke flashchips om de belasting over te spreiden. De Samsung 860 Pro is de snelste sata-ssd, bij de pcie-ssd’s zijn het opnieuw de WD Black 2018, Samsung 970 Evo/Pro en Intel Optane die bovenaan eindigen.
- Gaming workload
- Light workload
- Heavy workload
Real world benchmarks (in depth)
In onderstaande grafieken vind je de resultaten van alle testonderdelen van PCMark 8. Voor elk van de tests tonen we de gemiddelde lees- en schrijfdoorvoersnelheid, alsook de gemiddelde lees- en schrijftoegangstijd.
World of Warcraft
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Battlefield 3
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Adobe Photoshop Light
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Adobe Photoshop Heavy
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Adobe InDesign
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Adobe After Effects
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Adobe Illustrator
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Microsoft Word
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Microsoft Excel
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Microsoft Powerpoint
- Bandwidth read
- Bandwidth write
- Access time read
- Access time write
Prestaties over tijd (consistency)
In tegenstelling tot bij een harde schijf is bij ssd’s het prestatieniveau niet constant. Wanneer een ssd langdurig tussen pauzes wordt belast en/of wanneer een ssd vrij vol zit, kunnen de prestaties (flink) inzakken. Het prestatieniveau van ssd’s onder de meest extreme omstandigheden (ofwel het worst case scenario) kunnen vasthouden worden de steady state prestaties genoemd.
Garbage collector
Eerst wat achtergrondinformatie. Data kan op een ssd per zogenaamde 'pagina', hoeveelheden van meestal 4, 8 of 16 kB, weggeschreven en uitgelezen worden. Om data te kunnen wegschrijven moeten datacellen echter eerst gewist worden: dat kan alleen per blok. Zo'n blok bestaat uit 128, 256 of 512 pagina's. Dit gegeven zorgt ervoor dat ssd’s slimme trucjes moeten uithalen. Wanneer een aantal pagina's aan data verwijderd moet worden, moet eerst de rest van de data uit het blok gekopieerd worden naar een ander blok, waarna het gehele blok geleegd kan worden. In de praktijk betekent het dat ssd-controllers schrijfacties zoveel mogelijk opsparen, deze vervolgens tegelijk naar nieuwe, vers geleegde blokken uitvoeren en tegelijkertijd verwijderacties pas op gezette tijden uitvoeren. Op die momenten, wanneer de ssd niets te doen heeft, schakelt de in de controller ingebakken garbage collector in, die verwijderacties daadwerkelijk doorvoert op chipniveau en overgebleven data zo veel mogelijk combineert in volle blokken, om op die manier zo veel mogelijk blokken volledig leeg te kunnen maken. Wanneer de ssd echter lange tijd continu, dus zonder een seconde rust, gebruikt wordt, kan de garbage collector niet tussendoor aan de slag. Op een gegeven moment zijn er dan geen lege blokken meer over en zal de ssd tussen het uitvoeren van commando's door aan garbage collection moeten gaan doen. Het resultaat: de prestaties worden lager.
Overprovisioneren
Dat effect wordt versterkt als de ssd erg vol zit; het aantal geheel lege blokken waar direct data in geschreven kan worden is dan per definitie beperkt. Nu is iedere ssd altijd enkele procenten geoverprovisioneerd, wat betekent dat er fysiek meer geheugen inzit dan je via het besturingssysteem kunt gebruiken. Zo heeft een 512 GB ssd in de regel 512 échte gigabytes (512 x 1024 x 1024 x 1024 = 549.755.813.888 bytes) aan boord, terwijl er voor het besturingssysteem slechts 512 GB berekend met 1000 bytes per kilobyte beschikbaar is (512 x 1000 x 1000 x 1000, ofwel 512.000.000.000 bytes, ofwel 476,8 échte gigabytes). Het verschil van 7,5% is wat de garbage collector kan legen, ook wanneer de ssd helemaal volgeschreven is. Duurdere ssd’s zijn in de regel veel meer dan 7,5% geoverprovisioneerd, wat maakt dat ze minder snel en minder vaak de garbage collector tijdens het verwerken van data hoeven te gebruiken.
TLC, SLC, MLC
Er is nog een reden waarom ssd’s tijdens een workload na enkele seconden, minuten of nog langer qua prestaties kunnen inzakken. Veel consumenten-ssd's maken gebruik van zogenaamd tlc-geheugen, waarbij drie bits per cel kunnen worden opgeslagen. Handig om de kosten laag te houden, maar het beschrijven van tlc-geheugen gaat veel langzamer dan bij slc of mlc (1- resp. 2-bits per cel) geheugen. Dit wordt door sommige fabrikanten opgevangen door een buffer; een geheugenchip en/of een deel van het flashgeheugen dat als slc wordt aangestuurd en dus sneller kan worden beschreven. Het idee is dat schrijfacties eerst naar buffer gaan en later naar langzaam tlc worden weggeschreven. Is de workload echter zo lang dat de buffer vol zit, dan moet er rechtstreeks naar tlc worden geschreven, met lagere doorvoersnelheden en hogere toegangstijden tot gevolg.
PCMark 8 consistency test
Wij testen de steady state prestaties met behulp van de PCMark 8 consistency test. Hierbij wordt de gehele PCMark 8 storage test, dus alle tien de reeds gesproken traces, 18 keer gedraaid.
Vooraf wordt de gehele schijf twee keer volledig met data beschreven. Dit gebeurt twee keer, om er voor te zorgen dat ook de volledige overprovisionering ‘bezet’ is. Gedurende de acht degradatiefases van de testen wordt de volledige PCMark 8 benchmark gedraaid, met daar tussenin telkens een constante workload van random schrijfopdrachten gedurende achtereenvolgens 10, 15, 20, tot maximaal 45 minuten. Gedurende de steady state fase wordt de benchmark nogmaals vijf keer gedraaid, met telkens opnieuw vooraf 45 minuten random schrijfworkloads. Tijdens de recovery-fase mag de schijf weer ‘op adem komen’ en wordt de benchmark vijf keer gedraaid met telkens 5 minuten idle tijd vooraf. Gedurende die tijd kan de ssd de garbage collector en andere interne optimalisaties z'n werk laten doen.
Op de productpagina's kun je van elke geteste ssd uitgebreid de resultaten bekijken: voor elk van de achttien runs vind je daar zowel de gemiddelde doorvoersnelheid als de gemiddelde toegangstijden bij zowel de lees- als de schrijfacties. In de grafieken op deze pagina staat de gemiddelde doorvoersnelheid alsook de gemiddelde lees- en schijftoegangstijd van de vijf tests in de steady state fase. Deze waardes geven een uiteindelijk beeld van de prestaties van SSD's in een worst case scenario.
We zien in de resultaten grote verschillen tussen budget-ssd’s, die doorgaans niet verder komen dan enkele tientallen MB’s per seconde, en high-end modellen, die scores van 200 tot 400 MB/s neerzetten. De Intel Optane staat weer eens fier bovenaan met een resultaat van ruim 1700 MB/s. Van de meer reguliere pcie-ssd’s zijn de WD Black 2018 en de Samsung 970 Pro het beste bestand tegen deze zware test, terwijl bij de sata-ssd’s vooral de 860 Pro en Evo, WD Blue 3D/Sandisk Ultra 3D en Crucial MX500 het goed doen.
- Bandwidth
- Gemiddelde lees access time
- Gemiddelde schrijf access time
Stroomverbruik
We hanteren twee testmethodes voor het stroomverbruik van ssd's: een standaard testmethode voor het meten van sata-ssd's en een geavanceerde testmethode met een riser voor pcie-ssd's.
SATA SSD's
Het stroomverbruik van sata-ssd’s meten we gebruikmakend van een BTO W540EU laptop, gebaseerd op een Intel Core i3 3120M CPU en de Intel H77M chipset. We meten het stroomverbruik van ssd’s zowel idle als tijdens een 4k random write en 1 MB sequential write workload. We doen deze test met een notebook, omdat veel ssd's juist dan optimalisaties voor een laag stroomverbruik doorvoeren.
In idle ligt het verbruik van sata-ssd’s relatief dicht bij elkaar. Alleen de Kingston UV400- en UV500-reeksen verbruiken significant meer dan de andere drives. Voor gebruik in een laptop kijk je dan liever even verder. In absolute zin zijn veel Samsung-drives erg zuinig, en dat geldt net zo goed onder belasting. Waar een 860 Evo nog geen 2 watt verbruikt tijdens het wegschrijven van een groot bestand, verbruikt de Crucial MX500 2,5 watt en oudere ssd’s zoals de Kingston SSDNow V300 en Crucial BX200 zelfs meer dan 4 watt. Bij alle courante modellen komen dergelijke uitwassen niet meer voor. Koning van de zuinigheid is de WD Green 2018, maar die is dan ook erg traag.
- Idle
- 4k random write
- 1MB sequential write
M.2/PCIe SSD's
M.2-ssd’s testen we met een stroommeter die meet hoeveel stroom er door het pcie-slot gaat. Die is helaas niet precies genoeg voor valide metingen van het idle-verbruik, maar voldoet wel voor metingen tijdens belasting. In tegenstelling tot voorheen kunnen we nu dus wel wat zeggen over het verbruik van m.2- en pcie-ssd’s.
Bij de pcie-gebaseerde ssd’s zien we grotere verschillen. De Toshiba OCZ RC100 is met zijn single-package design niet de snelste, maar wel heel zuinig. Ook de WD Black 2018 blinkt uit qua efficiëntie. De Samsungs verbruiken vooral veel tijdens de sequentiële schrijftest - bij de random write-test valt dat dan weer reuze mee. De meer high-end Optane-modellen verbruiken significant meer dan reguliere pcie-ssd's en de absolute grootverbruiker is de Kingston DCP1000, maar dat is dan ook een combinatie van vier ssd's op één printplaat.
- 4k random write
- 1MB sequential write
Hardware.Info Prestatiescore
Het moge inmiddels duidelijk zijn, onze ssd-testsuite bestaat uit nogal wat subtests. Om de prestaties van een ssd toch in één getal te kunnen vatten, berekenen we de Hardware.Info SSD Prestatiescore 2018. Dat is het meetkundig gemiddelde van de resultaten van alle real-world benchmarks, inclusief die van de steady-state test. In de speciale Entry-variant van de Prestatiescore laten we die en andere meer zakelijke workloads weg. Deze score is dus een beter ijkpunt als je een ssd zoekt voor minder veeleisende taken.
Als we op deze manier alle resultaten combineren, zijn de Intel Optane 900p en Optane DC P4800X veruit de snelste ssd's. De Samsung 970 Pro en Evo volgen op ruime afstand, maar voeren samen met de WD Black 2018 dus wel de reguliere nvme-klasse aan. Het is wederom Samsung dat de snelste sata-gebaseerde ssd’s produceert, in de vorm van de 860 Pro en Evo. Crucial volgt echter op de voet met zijn MX500. De traagste ssd’s uit deze grafiek, zoals de Sandisk SSD Plus, WD Green en Kingston UV400, kun je beter vermijden. De WD Green 2018 is nog geen drie keer sneller dan een ouderwetse harde schijf.
- SSD Prestatiescore
- Entry Prestatiescore
2,5” SATA-ssd’s: nog lang niet ouderwets
Het m.2-formaat mag dan misschien in opkomst zijn, maar de meeste ssd’s die over de toonbank gaan zitten nog altijd in een 2,5”-kastje. Daarbij valt op dat het 120GB-segment vrijwel uitgestorven lijkt. We konden nog twee verkrijgbare ssd’s in deze beperkte capaciteit vinden, maar naast van de grootte word je ook van de prestaties niet erg vrolijk.
Gelukkig heb je vanaf ongeveer 70 euro al een 250GB-exemplaar, wat ons betreft de minimale capaciteit van een ssd anno 2018. De prestaties blijken onderling flink te verschillen, maar één van de modellen met de interessantste prijs-prestatieverhouding is wat ons betreft de Samsung 860 Evo 250GB. De meerprijs is in dit segment minder groot dan bij de hogere capaciteiten, terwijl de prestaties over de gehele linie goed zijn.
De Samsung 860 Evo.
De sweetspot qua prijs per gigabyte lijkt op dit moment bij 500 GB te liggen. Met deze capaciteit kun je moeiteloos je besturingssysteem en alle overige software installeren zonder in de problemen te komen. Crucial zet in dit segment enorm scherp in qua prijs: op het moment van schrijven heb je de MX500 500GB al voor gemiddeld 110 euro in huis, en met goed zoeken lukt dat zelfs al voor minder dan 100 euro.
Bij introductie waren Samsungs nieuwe 860 Evo-modellen aanmerkelijker duurder, maar inmiddels zijn die fors in prijs gezakt. Je betaalt nog altijd iets meer dan voor de MX500, maar de Evo's zijn wel nipt sneller en bovendien wat zuiniger.
Nu de prijzen weer dalen, wordt het ook steeds aantrekkelijker om nog een stapje groter te gaan. Ook in het 1TB-segment prijst Crucial zijn MX500 agressief, maar de 3d-nand ssd van WD is ook betaalbaar te noemen. Crucial wint het echter qua prestaties en is dus de beste koop.
De Crucial MX500.
M.2 & PCIe ssd’s: formaat zegt niet alles
Na sata600 was de rek uit die interface en zou een nieuwe standaard nodig zijn om de snelheden nog verder te verhogen. In plaats van het wiel opnieuw uit te vinden, besloot de ssd-industrie om de bestaande pci-express-standaard te benutten. Vrijwel alle topmodellen maken dan ook gebruik van die snelle bus, vaak gecombineerd met het daarvoor geoptimaliseerde nvme-protocol.
M.2, maar toch SATA?
Er zijn ruwweg twee keuzes die een ssd-fabrikant voor dit scenario kan maken. De meeste pcie-ssd’s maken tegenwoordig gebruik van de m.2-formfactor. M.2-ssd’s kun je direct in een slot op het moederbord installeren, maar ook in veel moderne laptops. De andere optie is een losse pcie-uitbreidingskaart. Dat biedt voordelen qua compatibiliteit met oudere platformen en koelmogelijkheden, maar het compactere m.2-formaat lijkt de strijd toch te gaan winnen.
Het m.2-formaat zegt echter nog niets over de snelheid van een ssd. Het is immers prima mogelijk om een regulier sata-signaal door te geven via de m.2-connector. Van de Crucial MX500 en Samsung 850 Evo hebben we bijvoorbeeld ook de m.2-versies getest, die qua prestaties identiek zijn aan de normale 2,5”-modellen.
Van diverse sata-ssd's bestaan ook m.2-uitvoeringen, zoals hier de Crucial MX500 1TB.
NVMe voor iedereen!
Wil je een echt snelle ssd, dan ben je op zoek naar de combinatie van de pcie-bus met het nvme-protocol. Deze markt is de afgelopen maanden behoorlijk op zijn kop gezet, bijvoorbeeld door de introductie van de Toshiba OCZ RC100. Qua prestaties kunnen we die drive het beste omschrijven als een sata-ssd waarvan de limieten van de sata-interface zijn verwijderd - hij presteert in real-world tests prima, maar is absoluut niet bestand tegen zware belasting of gebruik met weinig vrije ruimte. Voor een nvme-ssd is hij echter zeer scherp geprijsd.
De Toshiba OCZ RC100 is een erg goedkope nvme-ssd, maar niet zonder nadelen.
Echt snelle ssd's
Echt snelle nvme-ssd's werden tot voor kort bijna exclusief geproduceerd door Samsung, maar met de 2018-editie van zijn Black-ssd kan WD zich vrij goed meten met de Samsung 970 Evo. In sommige tests is hij zelfs sneller, al blijft Samsungs jongste gemiddeld genomen net iets vlotter. Daar staat tegenover dat de WD energiezuiniger is. Qua prijs lijken de fabrikanten erg op elkaar te letten, waardoor de ene week de WD wat goedkoper is en de volgende week de Samsung, maar het totaalplaatje klopt bij beide drives.
De Samsung 970 Evo en WD Black 2018 zijn aan elkaar gewaagd.
Een glimp van de toekomst
Wil je per se de hoogste prestaties, dan is de Samsung 970 Pro vooralsnog de snelste reguliere ssd die je kan kopen. Hij is echter flink duurder dan de 970 Evo en relatief maar beperkt sneller. Qua prestaties van een totaal ander niveau zijn de Intel Optane-ssd's, en dan specifiek de 900p en zijn serverbroertje de DC P4800X. Deze ssd’s maken geen gebruik van traditioneel flashgeheugen, maar van het nieuwe 3D XPoint-geheugen dat Intel in samenwerking met Micron heeft ontwikkeld.
Het grote voordeel is dat dit type geheugen niet alleen snel is als er veel lees- en schrijftaken tegelijkertijd kunnen worden verwerkt, maar ook bij lage queue depths, wat meer realistische scenario’s zijn voor dagelijks gebruik. Op dit moment zijn de Optane-ssd’s echter nog peperduur: voor de door ons geteste 480GB-uitvoering betaal je minstens 500 euro.
De Intel Optane 900p is extreem snel en geeft ons een glimp van de toekomst.
Conclusie
Nu de prijzen van ssd’s weer beginnen te dalen, barst de concurrentiestrijd weer los. Zeker de nieuwe modellen van Crucial en Samsung brengen weer wat leven in de brouwerij, wat hard nodig was in deze markt. Het afgelopen jaar waren er weinig spannende ssd-introducties, maar in de voorbije maanden konden we juist bijna wekelijks schrijven over nieuwe modellen.
Sata-ssd’s blijven voorlopig de beste keuze voor de meeste gebruikers.
Sata-ssd’s blijven voorlopig de beste keuze voor de meeste gebruikers. De meerwaarde van een snelle pcie-ssd voor de gemiddelde computeraar blijft beperkt, inclusief voor gamers. Alleen bij specifieke workloads die wel raad weten met meer storage-bandbreedte is een snellere ssd zijn meerprijs echt waard.
Budgettoppers
Weet je echt zeker dat een 120GB-ssd voldoet, dan zouden we je de Intenso High Performance-drive adviseren, die de Great Value award wint. 250 GB is wat ons betreft een beter minimum. Niet alleen omdat je anders snel tegen problemen aanloopt door een tekort aan capaciteit, maar ook omdat grotere ssd’s aanmerkelijk sneller zijn doordat ze parallel kunnen schrijven naar meer geheugenchips. In dat segment is de Samsung 860 Evo 250GB de beste keuze; all-round erg snel en het prijsverschil met de MX500 is kleiner dan bij de grotere capaciteiten. We reiken een Excellent Choice award uit.
De sweetspot
In het ‘sweetspot’-segment heerst Crucial, dat zijn MX500 scherp in de markt heeft gezet.
In het ‘sweetspot’-segment heerst Crucial, dat zijn MX500 scherp in de markt heeft gezet. Het levert naar onze mening de aantrekkelijkste 500GB-ssd af. Ook als we kijken naar de 1TB-modellen is de Crucial MX500 onze favoriet. Dit dochtermerk van geheugenfabrikant Micron mag dus met twee Excellent Choice awards naar huis.
Goedkope NVMe SSD?
Een vrij nieuwe categorie in ssd-land is die van de 'instap' nvme-ssd. Toshiba OCZ heeft op dit moment het meest overtuigende product in dat segment, al doe je met de RC100 wel flinke concessies als het om de steady-state prestaties gaat. Zolang je hem niet zwaar belast en niet volledig vult met data is het echter een zeer voordelige drive die qua real-world prestaties in de buurt komt bij 'echte' nvme-ssd's. Met deze kanttekening verdient hij een Great Value award.
De allersnelste SSD's
Mag het van jou nog een tandje sneller? Samsung blijft één van de aantrekkelijkste opties in het high-end segment, maar heeft concurrentie gekregen van WD.
Samsung blijft één van de aantrekkelijkste opties in het high-end segment, maar heeft concurrentie gekregen van WD, dat met zijn Black 2018 zowel qua performance als wat prijs betreft wedijvert met Samsungs 970 Evo. Beide ssd's zijn bloedsnel en krijgen een Excellent Choice award, maar ons advies is wel om minstens voor de 500GB-variant te gaan: de 250GB-versies zijn langzamer, terwijl je een nvme-ssd juist koopt voor de snelheid.
Dan nog twee bijzondere producten die hun meerprijs voor een consument met enig prijsbesef absoluut niet waard zijn, maar wel extreme prestaties laten zien. De Kingston DCP1000 blijkt onverslaanbaar in tests waar ruwe doorvoersnelheid van belang is, terwijl de Intel Optane 900p juist excelleert bij kleinere opdrachten en langdurige, zware belasting. Beide producten lichten het tipje van de sluier op van wat we in de toekomst mogen verwachten en zijn een Ultimate Product award waard.
Intenso High Performance 120GB
Toshiba OCZ RC100 240GB & 480GB
Crucial MX500 500GB & 1TB
Samsung 860 Evo 250GB
Samsung 970 Evo 500GB, 1TB & 2TB
WD Black 2018 NVMe 500GB & 1TB
Intel Optane 900p 280GB & 480GB
Kingston DCP1000 1,6TB
Besproken producten
| Vergelijk | Product |
Prijs |
|
|---|---|---|---|
|
Adata Ultimate SU800 256GB
|
47,65 €4 winkels |
|
|
Corsair Force Series MP500 480GB
|
208,91 €4 winkels |
|
|
Corsair MP300 240GB
|
52,95 €7 winkels |
|
|
Crucial BX200 480GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Crucial BX200 960GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Crucial M550 256GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Crucial MX300 1TB
|
171,00 €5 winkels |
|
|
Crucial MX300 275GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Crucial MX300 525GB
|
151,80 €1 winkel |
|
|
Crucial MX500 1TB
|
109,90 €14 winkels |
|
|
Crucial MX500 250GB
|
42,83 €13 winkels |
|
|
Crucial MX500 500GB
|
66,97 €14 winkels |
|
|
Goodram Iridium Pro 960GB
|
229,99 €1 winkel |
|
|
Intel 545s 512GB
|
87,00 €5 winkels |
|
|
Intel 600p 512GB
|
180,00 €2 winkels |
|
|
Intel 750 Series 400GB (PCIe x4)
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Intel 760p 512GB
|
112,99 €5 winkels |
|
|
Intel Optane 800p 60GB
|
121,85 €3 winkels |
|
|
Intel Optane 800p 120GB
|
171,85 €3 winkels |
|
|
Intel Optane 900p 280GB (HHHL)
|
417,80 €4 winkels |
|
|
Intel Optane 900p 480GB (HHHL)
|
555,00 €2 winkels |
|
|
Intel Optane DC P4800X 750GB (HHHL)
|
1.927,45 €2 winkels |
|
|
Intenso High Performance 120GB
|
24,48 €4 winkels |
|
|
Kingston DCP1000 1.6TB
|
1.833,62 €2 winkels |
|
|
Kingston SSDNow UV400 240GB
|
65,86 €3 winkels |
|
|
Kingston SSDNow UV400 480GB
|
124,94 €3 winkels |
|
|
Kingston SSDNow UV400 960GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Kingston SSDNow V300 240GB (Micron)
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Kingston UV500 480GB
|
68,97 €11 winkels |
|
|
Kingston UV500 960GB
|
132,89 €11 winkels |
|
|
Plextor M8Se 512GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Plextor M9Pe 512GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 850 Evo 120GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 850 Evo 250GB
|
64,98 €3 winkels |
|
|
Samsung 850 Evo 500GB
|
96,45 €2 winkels |
|
|
Samsung 850 Pro 256GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 860 Evo 1TB
|
143,00 €16 winkels |
|
|
Samsung 860 Evo 250GB
|
54,99 €17 winkels |
|
|
Samsung 860 Evo 500GB
|
77,80 €16 winkels |
|
|
Samsung 860 Pro 1TB
|
232,90 €11 winkels |
|
|
Samsung 860 Pro 256GB
|
76,90 €13 winkels |
|
|
Samsung 860 Pro 512GB
|
129,90 €12 winkels |
|
|
Samsung 950 Pro 256GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Samsung 960 Evo 1TB
|
389,85 €3 winkels |
|
|
Samsung 960 Evo 500GB
|
153,67 €1 winkel |
|
|
Samsung 960 Pro 512GB
|
253,95 €2 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo 1TB
|
188,95 €8 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo 2TB
|
448,95 €6 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo 250GB
|
82,90 €8 winkels |
|
|
Samsung 970 Evo 500GB
|
108,95 €7 winkels |
|
|
Samsung 970 Pro 1TB
|
297,98 €13 winkels |
|
|
Samsung 970 Pro 512GB
|
132,90 €13 winkels |
|
|
Sandisk SSD Plus MLC 120GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Sandisk SSD Plus MLC 480GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Sandisk Ultra 3D SSD 1TB
|
132,89 €9 winkels |
|
|
Toshiba OCZ RD400 1TB (PCIe x4)
|
733,01 €1 winkel |
|
|
Toshiba RC100 240GB
|
59,99 €4 winkels |
|
|
Toshiba RC100 480GB
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Transcend MTE820 256GB M.2
|
Niet verkrijgbaar | |
|
Western Digital Black 2018 NVMe 1TB
|
223,85 €6 winkels |
|
|
Western Digital Black 2018 NVMe 250GB
|
70,11 €7 winkels |
|
|
Western Digital Black 2018 NVMe 500GB
|
117,89 €8 winkels |
|
|
Western Digital Black PCIe 512GB
|
163,99 €4 winkels |
|
|
Western Digital Blue 3D 1TB
|
122,90 €10 winkels |
|
|
Western Digital Blue 3TB
|
78,87 €13 winkels |
|
|
Western Digital Green 2016 SSD 240GB
|
54,65 €5 winkels |
|
|
Western Digital Green 2018 240GB
|
31,99 €13 winkels |
