Inleiding
Geheugen is een markt van ups en downs. De prijzen zijn op dit moment ongekend laag – het moment om je pc te upgraden met wat meer RAM dus. Met welk kitje, lees je in deze review!
Een paar jaar geleden was je al helemaal het mannetje met 8 GB aan werkgeheugen in je pc. Stel je nu een beetje pc samen, dan kom je al gauw uit op een kit van 16 GB. We zijn niet alleen steeds meer gaan multitasken: bovenal zijn software als browsers en games simpelweg steeds meer geheugen gaan gebruiken. Aan de ene kant is dat maar goed ook, want hoe meer er wordt gecachet in het werkgeheugen, des te minder vaak moet je processor wachten tot er data van de relatief trage ssd is gearriveerd. Anderzijds drijft dat wel de prijs van je gewenste configuratie omhoog. Dat zou je althans wellicht denken.
Varkenscyclus
De praktijk is anders. Wie al een tijdje meeloopt in de pc-markt, weet dat de markt voor geheugen in het algemeen en in het bijzonder dram-chips wordt gekenmerkt door perioden van overvloed en perioden van schaarste. We schreven in onze review van 1 en 2 TB ssd's al dat men dit in de economische wetenschap een varkenscyclus noemt – het flashgeheugen voor ssd’s kampt namelijk met exact hetzelfde fenomeen. Kijken we bijvoorbeeld naar de prijshistorie van een kit die al lang op de markt is, de G.Skill Ripjaws V 16GB DDR4-3200 CL16 kit, dan zien we dat die in september 2015 op de markt kwam voor zo’n 135 euro. Dat daalde gestaag naar 95 euro medio 2016, om vervolgens vrijwel heel 2017 te stijgen tot de prijs in december 2017 door de 200 euro heen ging. Vanaf het voorjaar van 2018 zijn de prijzen wederom in een vrije val beland: voor dit geheugenkitje betaal je inmiddels weer rond de 80 euro. In augustus leek de prijs te stabiliseren, maar na september volgde nóg een prijsval. Marktonderzoekers voorspellen nog kleine dalingen in de prijs van de dram-chips zelf, maar op een gegeven moment zullen die nauwelijks nog doorwerken in de prijs die consumenten voor geheugenmodules betalen: het printplaatje, de heatspreader, de verpakking, het testen en niet te vergeten het verschepen kosten immers ook gewoon geld.
Tot zover het economische uitstapje in dit artikel waarmee uw redacteur van dienst zijn profielkeuze op de middelbare school weer eens kan verantwoorden. Het eindresultaat is dat je een 16GB-kitje al voor (zeer) ruim onder de honderd euro op de kop tikt. Mede door de lage prijzen lijken ook 32GB-kits in populariteit toe te nemen. Daar heb je niet langer vier modules voor nodig, want diverse fabrikanten stuurden ons een kitje bestaande uit twee 16GB-reepjes op. Dat is de ideale configuratie voor de dual-channel geheugencontroller in de processors op de ‘mid-range platforms’, oftewel socket 1151 en AM4. Door de core-race tussen AMD en Intel dreigen de high-end platforms met quad-channel geheugen aan relevantie te verliezen (al gaan we binnenkort van beide een update zien, dus wie weet), dus voor veruit de meeste gebruikers is dat goed nieuws.
Testveld
In totaal verzamelden we 25 ddr4-geheugenkits van de fabrikanten Corsair, Crucial, G.Skill, Inno3D en Kingston (HyperX). Van die merken is alleen Crucial eigendom van een daadwerkelijke dram-producent, namelijk Micron. De rest van de modulemakers koopt geheugenchips in op de vrije markt en daardoor kan het type chip van batch tot batch variëren. De opgegeven specificaties zullen altijd worden gehaald, maar de overklokbaarheid kan dus afwijken. De enige manier om zeker te weten dat je een goed overklokkende geheugenkit in huis haalt, is simpelweg een kit kopen met een standaardsnelheid die alleen met zeer goede chips te halen valt. Dan ben je echter alsnog afhankelijk van de ‘silicon lottery’ wat betreft de daadwerkelijk haalbare resultaten.
We namen nog één 8GB-kit bestaande uit twee 4GB-modules mee in de test, namelijk de Crucial Ballistix Elite 8GB DDR4-3000 CL15 kit. Het overgrote deel van de overige testdeelnemers bestaat uit twee 8GB-modules voor een totaal van 16 GB. Corsair, Crucial en Kingston leverden ieder ook een 32GB-kit (2x 16 GB) aan. Zoals gezegd hebben de meeste kits een kloksnelheid van 3000 tot 3200 MHz, terwijl enkele kandidaten 3600 of zelfs 4000 MHz beloven. De allersnelste kits in de test – op papier althans – zijn een G.Skill Trident Z op 4500 MHz en een Kingston HyperX Predator op 4600 MHz.
25 besproken producten
Vergelijk | Product | Prijs | |
---|---|---|---|
![]() |
Corsair Dominator Platinum RGB 16GB DDR4-3600 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Corsair Vengeance LPX Black 16GB DDR4-3000 CL15 kit
|
€ 47,909 winkels |
|
![]() |
Corsair Vengeance LPX Red 16GB DDR4-2133 CL13 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Corsair Vengeance RGB Pro Black 16GB DDR4-3200 CL16-18-18-36 kit
|
€ 54,909 winkels |
|
![]() |
Corsair Vengeance RGB Pro Black 32GB DDR4-3200 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Crucial Ballistix Elite 8GB DDR4-3000 CL15 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Crucial Ballistix Elite Black 16GB DDR4-4000 CL18 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Crucial Ballistix Sport LT White 16GB DDR4-3200 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Crucial Ballistix Sport LT White 32GB DDR4-3200 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Crucial Ballistix Tactical Tracer RGB 16GB DDR4-3000 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
G.Skill Aegis 16GB DDR4-3000 CL16 kit
|
€ 38,746 winkels |
|
![]() |
G.Skill Flare X 16GB DDR4-3200 CL14 kit
|
€ 95,952 winkels |
|
![]() |
G.Skill Ripjaws V 16GB DDR4-3200 CL16 kit
|
€ 47,748 winkels |
|
![]() |
G.Skill Trident Z 16GB DDR4-3200 CL16-18 kit
|
€ 57,858 winkels |
|
![]() |
G.Skill Trident Z Black 16GB DDR4-4500 CL19 kit
|
€ 472,951 winkel |
|
![]() |
G.Skill Trident Z Neo 16GB DDR4-3600 CL16-16 kit
|
€ 121,855 winkels |
|
![]() |
G.Skill Trident Z RGB 16GB DDR4-3600 CL16 kit
|
€ 115,858 winkels |
|
![]() |
G.Skill Trident Z Royal RGB Gold 16GB DDR4-3200 CL14 kit
|
€ 148,904 winkels |
|
![]() |
G.Skill Trident Z Silver/Red 16GB DDR4-4000 CL19 kit
|
€ 103,951 winkel |
|
![]() |
Inno3D iChill RGB Aura Black 16GB DDR4-3600 CL17 kit
|
€ 149,002 winkels |
|
![]() |
Kingston HyperX Fury Black 16GB DDR4-2666 CL15 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Kingston HyperX Fury Black 16GB DDR4-3200 CL16 kit
|
€ 44,291 winkel |
|
![]() |
Kingston HyperX Fury Black 32GB DDR4-3200 CL16 kit (XMP)
|
€ 79,901 winkel |
|
![]() |
Kingston HyperX Fury RGB Black 16GB DDR4-3200 CL16 kit
|
Niet verkrijgbaar | |
![]() |
Kingston HyperX Predator Black 16GB DDR4-4600 CL19 kit
|
Niet verkrijgbaar |