Noctua NF-S12A PWM 120mm productervaring door Foritain

Productpagina NF-S12A FLX
Productpagina NF-S12A ULN
Productpagina NF-S12A PWM

.
Review: Noctua NF-S12A FLX / ULN / PWM

- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- In de Praktijk
- Conclusie

.
Inleiding

Als je op zoek gaat naar high-end koeling producten dan zal Noctua niet op je wenslijstje ontbreken. Het bedrijf staat bekend om weliswaar wat stevig geprijsde, maar vooral stuk voor stuk kwalitatieve producten op het gebied van koeling. Overigens ook enkel op het gebied van koeling, want naast processorkoelers, ventilatoren, en wat gerelateerde accessoires hebben ze simpelweg geen andere producten in het assortiment.

Ik heb zelf een lange geschiedenis met producten van Noctua, en dan ook enkel in positieve zin. Mensen die wel eens een Noctua processorkoeler hebben gekocht zullen beamen dat het verwennerij is om er mee te werken, vanaf de verpakking, tot het inbouwen en de prestaties, de uitvoering is op alle fronten altijd gelikt.

Een ventilator is niet het meest spannende product om te reviewen, zeker gezien mijn reviews het toch vaak moeten hebben van veel foto's en bij voorkeur een leuke invalshoek. Echter deze ventilatoren verdienen m.i. zeker enige aandacht, vandaar dat ik er dan ook graag een review van wilde maken. Om deze review wat uitgebreider te houden zal ik drie types van Noctua bespreken, wel allemaal varianten van de NF-S12A 120mm ventilator, om zo wat verschillen te kunnen aanhalen en duidelijk te maken wanneer je welk subtype ventilator zou willen gebruiken.

De NF-S12A serie ventilatoren is gemaakt om als case-fan te functioneren, of beter gezegd in situaties te werken waar sprake is van een minimale weerstand. Hoewel het voor leuke grafiekjes zorgt heeft het dus weinig zin deze ventilator op radiatoren te gaan benchmarken, dus dat zal ik ook niet gaan doen. Voor die doeleinden heeft Noctua andere modellen in het assortiment. Zo heeft de NF-F12 bijvoorbeeld een flink hogere static pressure wat hem geschikter maakt voor radiatoren. Helaas heb ik die ventilatoren zelf niet liggen om mee te nemen in deze review.

De inmiddels iets meer dan een jaar oude NF-S12A gebruik ik echter wel met enige regelmaat, als er ruimte in het budget is tenminste, en het lijkt mij leuk deze ervaringen te delen. De gelijkenissen tussen de drie ventilatoren zijn overigens dermate groot dat individuele reviews wat overdreven zijn. De geluidsproductie en resulterende airflow en pressure is bij alle drie (bij dezelfde RPM) bijvoorbeeld gelijk, gezien ze fysiek niet van elkaar te onderscheiden zijn.

Voor dat ik begin vind ik het wel van belang te vermelden dat ik bewust geen foto’s bewerk of iets dergelijks, het enige wat ik doe is soms wat bijsnijden en verkleinen naar review-maatjes. Dit juist om een realistisch beeld van de producten te geven, waar stock foto’s van veel producten nog wel eens van de realiteit kunnen verschillen.

.
Specificaties

De specificaties van de Noctua website van de drie verschillende types:

Omdat alle drie de ventilatoren het zelfde ontwerp hebben zijn de meeste specificaties ook gelijk aan elkaar. Zo zijn de Airflow, Geluidsproductie, en Static Pressure bij gelijke RPM tussen de modellen ook exact gelijk. Om dat visueel duidelijk te maken een grafiekje van de airflow en geluidsproductie van de drie:

Je ziet dat de airflow lineair toeneemt met de RPM. Je ziet bij de geluidsproductie een zeer lichte curve aan de onderkant, vanaf 800-900 tot en met 1200 RPM zie je de geluidsproductie harder toenemen, maar dat geluidsproductie bij toenemende airflow relatief gezien sterker toeneemt is technisch onvermijdelijk.

Wanneer je ventilatoren wil vergelijken loop je tegen het probleem aan dat je een fabrikant maar op de specificaties moet geloven. Het is voor een consument of zelfs een pc-enthusiast tenslotte erg lastig testen. Overigens heeft Noctua een goede reputatie wat betreft correcte specificaties leveren, maar daar kom ik later nog even op terug want enig onderbouwend bewijs is toch wel op zijn plaats.

Ondanks dat specificaties dus soms niet goed te vergelijken zijn wil ik toch een kijkje nemen naar de prijsvergelijkers: Zodra je de minimale airflow op het niveau van de Noctua NF-S12A zet, en de maximale RPM op 1200, dan blijft er naast de NF-S12A enkel nog iets van Scythe over, en dat is niet veel gezien de totale hoeveelheid ventilatoren op de markt. De Scythe’s zouden minder stil moeten zijn en hebben een veel kortere levensduur, maar zijn zoals verwacht een flink stuk goedkoper in de aanschaf. Zodra je de prijs per verwacht levensuur echter uitrekent komt de Noctua er toch wel veel beter uit. Geen andere modellen vallen binnen die twee eenvoudige filters, dus de specificaties van de NF-S12A zijn zeer positief te noemen.

Ook het energieverbruik is opvallend laag voor de gegenereerde airflow. 1.44 W bij 1200RPM, en 0.72 W bij 800 RPM, oftewel 0,12 A op 1200 RPM is erg weinig. Heb je een build met veel ventilatoren dan kan het zeker geen kwaad over het verbruik na te denken. En als je een matige fancontroller hebben met een lage output per kanaal dan moet die 1.44 W ook nog wel lukken.

Wanneer je een high-end product koopt wil je uiteraard dat de bouwkwaliteit 100% in orde is. En laten we wel wezen ~20 euro voor een ventilator is echt de bovenkant van de markt. Ik ben geen bearing expert, maar dat Noctua hun bearing drie-dubbel-dik in orde heeft is inmiddels publiekelijk bekend, en over de laatste jaren veelvuldig bewezen. Met een "self stabilising oil-based hydrodynamic bearing" hebben we het over de betere, zo niet de beste, bouwkwaliteit bearing die een ventilator kan hebben. De discussie over de voor- en nadelen van de verschillende types neemt meer ruimte in dan de rest van de review, dus laat ik hier buiten beschouwing. Dat de hier gekozen bearing echter uitstekend is voor langdurig gebruik in warme omgevingen (denk: echte high-end hardware) staat wel vast.

Verder heeft de bearing nog een messing behuizing, die voorkomt dat stof of andere invloeden van buitenaf de prestaties op de lange termijn beinvloeden. Mocht dat niet genoeg zeggen dan is de MTBF (Levensduur) van > 150.000 uur een eenvoudigere indicatie, waar ventilatoren met 30.000 uur in de specs, of ventilatoren zonder opgegeven levensduur ook niet ongebruikelijk zijn, en met 6 jaar garantie is het vertrouwen van Noctua in hun product duidelijk aanwezig. Garantie die je overigens altijd direct bij Noctua kan claimen, mocht je gebruik maken van een minder prettige webshop.

In de feature lijst vinden we verder nog wat spannende kreten, waar ik straks even op terug kom bij de daadwerkelijke foto's van de ventilatoren. Dus dan resteren nog de inhoudelijke verschillen tussen de FLX, ULN, en PWM variant. Verschillen in de inhoud van de verpakking komen overigens straks aan bod. De FLX en ULN variant lijken het meeste op elkaar, in de zin dat ze beide 3 pin aansluitingen hebben, en dus niet via PWM gecontroleerd kunnen worden, maar wel via het voltage. De FLX heeft een maximum RPM van 1200, en komt met een adapter voor 900 en 700 RPM. De ULN heeft een maximum RPM van 800, en komt met een adapter voor 600 RPM, ze lijken dus een beetje in elkanders haar te zitten. Beide modellen zijn ook uitstekend op een fancontroller aan te sluiten en zo meer actief te beheersen.

De PWM variant komt met de 4 pin header, en is daarmee gericht op mensen die hem direct op het moederbord willen aansluiten voor de controle van de snelheid. Hoewel PWM fancontrollers bestaan zijn de meeste wel voltage gebaseerd, en dus eigenlijk bedoeld voor niet-PWM fans zoals de FLX en ULN variant. Als je per se de ventilator actief naar wens aan wil passen, en geen fancontroller hebt, is de PWM versie van de NF-S12A dus de correcte oplossing. Via de PWM controle kan je hem tussen de 300 en 1200 RPM laten draaien, en met een optionele adapter kan je de maximale RPM eventueel beperken tot 900 RPM om enige controle te behouden, maar de maximale geluidsproductie te beperken.

.
Uitpakken

Vanaf het moment dat de verpakking voor je staat maken de Noctua ventilatoren al indruk. De verpakking is absoluut luxe te noemen. Degelijke materialen en mooie prints. Mocht je bekend zijn met de aziatische verpakkingen is het verschil met het Oostenrijkse Noctua erg opvallend; je ziet hier geen schreuwerige lettertypes, maar gewoon duidelijk en efficient beschreven wat de inhoud en features zijn.

De drie modellen uit deze review, de Ultra-Low-Noise, de Flex, en de PWM.

De verpakking klapt zowel aan de voor- als achterkant open, waarbij wat grafiekjes zichtbaar worden, en wat features worden uitgelegd. Wat meer foto's van de verpakking dan gebruikelijk, maar het is toch een beetje onderdeel van de Noctua-ervaring. Het ziet er in elk geval allemaal erg gelikt uit.

Omdat de ventilatoren er allemaal hetzelfde uit zien ga ik niet 10x dezelfde foto maken. Eerst even de inhoud van de verpakking van de FLX als basis om een idee te krijgen wat je te wachten staan. Naast de ventilator zien we extra kabeltjes (die dus per model verschillen), anti-vibratie rubbers om de ventilatoren schroef-loos en gedempt op te hangen, en ouderwetse schroefjes indien noodzakelijk.

De ophanging met rubbers is het snelst en prettigst, en uiteraard zijn die ook in Noctua kleurstelling uitgevoerd. Je trekt deze eenvoudigweg door de gaten in je behuizing, en klaar.

De schroefjes zijn dus normaliter niet nodig, maar er zijn nog wel eens locaties waar schroeven de voorkeur hebben.

Eerst nogmaals even de kabels van de FLX. Het zal je misschien zijn opgevallen dat de ventilator zelf een zeer korte kabel heeft, dit maakt het makkelijker deze te verwerken wanneer je slechts een korte afstand te overbruggen hebt. Voor wanneer een lange kabel noodzakelijk is krijg je dan ook een los verleng kabeltje. Daarnaast zien we een low-noise (900 RPM) en een ultra-low-noise (700 RPM) adapter, en een molex adapter om de ventilator direct aan je voeding te hangen.

Kabeltjes van de NF-S12A FLX

De ULN heeft uiteraard dezelfde bevestigingsmaterialen, maar wel iets andere kabels. Net als de FLX heeft deze een verlengkabel en een molex adapter, maar je krijgt slechts 1 low-noise (600RPM) adapter. Niet heel onverwacht gezien de ULN standaard al op maximaal 800 RPM draait.

Kabels NF-S12A ULN

De PWM versie is zichtbaar anders. Geen molex adapter deze keer en zwarte in plaats van witte aansluitingen. Wel krijg je de verlengkabel, en de low-noise adapter (verlaagt de max naar 900 RPM), en bij deze krijg je ook een fan-splitter, om twee ventilatoren op 1 PWM aansluiting op je moederbord te plaatsen. Handig wanneer je moederbord een beperkt aantal fan headers heeft.

Kabels NF-S12A PWM

Alle kabels zijn ook keurig om te zien, met een nette sleeve die ook flexibel is, en dermate stevig dat je de kabels niet zo maar even uit de aansluitingen trekt. Alle kabels zijn ook nog eens duidelijk gelabeld, dat je direct weet wat voor een kabeltje het is. Wanneer je je build wil afwerken kan je deze natuurlijk verwijderen.

Alle NF-S12A modellen komen standaard met korte kabel en krijgen een optionele verlengkabel

Alle kabels zkeurig gesleeved en gelabeld

Alle varianten hebben één of meerdere weerstandjes erbij

de FLX en de ULN kunnen via de molex adapter direct op je voeding

De PWM gaat dus niet op je voeding, maar met de splitter kom je nooit aansluitingen tekort.

En dan het echte werk: De ventilator zelf. Wanneer je een topic over Noctua ziet dan keert de discussie zich al vaak richting de kleurstelling. De creme met bruin kleurencombinatie is iets waar niet iedereen weg van is, en tegelijkertijd is er een grote groep die graag wil laten zien dat zij Noctua producten gebruiken; het merk heeft tenslotte een echte high-end reputatie.

Wat je dan ook van de kleuren vindt, over de fysieke kwaliteit valt niet te twisten. Alle elementen van de ventilatoren voelen stevig en kwalitatief top aan. Naast de gedempte ophanging heeft de NF-S12A ook nog rubberen vibratie demping in alle hoeken, mocht het nodig zijn zijn deze eventueel te verwijderen.

Aan de achterzijde kan je aan de letters zien welk model je in je handen hebt, maar verdere uiterlijke verschillen zijn er niet.

Nou ja, behalve het uiteinde... de FLX en ULN hebben een witte 3 pin aansluiting, de PWM de zwarte 4pin.

De keuze voor de korte kabel vind ik top, zeker voor een PWM model die je vaak dicht bij je moederbord plaatst maakt het de afwerking straks mooier en makkelijker.

Als je de NF-S12A bekijkt zie je dat de fan-blades een relatief aggressieve hoek hebben. Het gevolg van een dergelijke opzet is dat weerstand in de airflow soms een ietwat negatief effect kan hebben op de weerstand. Noctua spreekt over anti-stall knobs die dat moeten verhelpen, en die bultjes zijn duidelijk herkenbaar op de ventilator. Hoewel deze knobs de werking bij weerstand, zoals op radiatoren, moeten verbeteren, blijven er andere types die specifiek voor dergelijk gebruik zijn ontwikkeld. In het geval dat je deze NF-S12A al hebt en je toch iets degelijks op je radiator wil zetten is het leuk dat je dat wel zou kunnen doen. Details over de werking is eventueel hier te lezen, maar ik ga er zelf nu niet dieper op in..

De hobbeltjes in de blades kan je haast niet missen.

.
In de praktijk

Deze ventilatoren zijn dus eigenlijk specifiek gemaakt als case-fan, bijvoorbeeld achter een mesh-paneel, stof-filter, of aan de achterzijde behuizing als outtake. Een directe vergelijking maken vereist een flinke selectie ventilatoren en een uniform test-platform. Dat valt dus helaas buiten de scope van de review.

Er is een reden waarom ik deze ventilatoren gebruik, en waarom ze ook mateloos populair zijn: Deze ventilatoren zijn stil. Heel erg stil. Op 600 of 700 RPM, de stilste settings van de niet-PWM modellen (met fancontroller kan je evt. nog langzamer gaan), zijn de ventilatoren onhoorbaar wanneer je een open constructie op tafel zet, met de ventilatoren direct naast je gezicht, zoals dit:

Hoewel ik deze met een fancontroller laat zien en heb getest, heb ze ook aangesloten met een 5V en een 7V molex adapter. Zowel op 5V als 7V zijn deze ventilatoren heerlijk stil, en starten ze ook prima op. Volgens SPCR zou de voorganger van dit model zelfs op 2.9V al starten, dus als een verrassing komt het niet. Of fixed-voltage aanpassing zin heeft betwijfel ik overigens, Noctua geeft je tenslotte al een molex adapter, en low-noise adapters om alle kanten op te gaan.

De airflow is ook bij deze lagere RPM’s duidelijk aanwezig, in elk geval steviger dan de standaard ventilator uit die Corsair 250D op laagste setting (die dan ook nog eens gewoon hoorbaar is), en ook dan de stock fan aan de achterzijde van mijn Cooler Master Silencio 652, beide toch geen misselijke modellen. Gezien de prijs van deze ventilatoren loopt een vergelijking met stock ventilatoren natuurlijk een beetje scheef, maar je koopt extra ventilatoren natuurlijk voor een reden: Of dat je stock ventilatoren te luid zijn, of dat je echt extra koeling nodig hebt. Dus dat een high-end aftermarket fan op beide fronten goed presteert mag natuurlijk ook wel.

De FLX en de ULN in een Corsair 250D, open, op tafel, en kritisch luisteren natuurlijk.

Naarmate je de snelheid opvoert hoor je de eerste paar 100 RPM hoger nog altijd erg weinig, als je al wat hoort is de resulterende airflow, en niet de ventilator zelf, en dan moet je echt 10-20cm van de ventilator gaan zitten met je snuffert. Ook van de PWM variant komt geen getik af wat bij sommige goedkopere fans het geval is, zeker als je er dicht op zit. Tot 800 RPM is de ventilator praktisch onhoorbaar te noemen in de open, op tafel, situatie zoals je in de Corsair 250D kan zien. Als je hem opvoert naar 900-1000 RPM begin je iets te horen als het stil is en je er op let, maar ook dat valt geheel weg wanneer je een gesloten behuizing onder je bureau plaatst, en op een metertje afstand zit te typen, gamen, of wat dan ook. Wanneer je het verder door zet naar de 1200 RPM (iets wat de ULN overigens dus niet kan) neemt de airflow toe tot een stevige bries zoals je uit de specificaties had kunnen verwachten, maar ook dan kan je de ventilatoren enkel horen in een omgeving zonder noemenswaardige achtergrond geluiden. De geluidsproductie is echt uitstekend, en helemaal als je dan ziet wat voor airflow wordt gegenereerd.

De FLX is fan2, de ULN is fan3, beide op hun maximale toeren: 1200 en 800 RPM. De fancontroller is overigens de onlangs uitgekomen en bloedmooie Scythe Kaze Master Flat II

Die stilte heeft echter wel een consequentie, en dan vooral voor de ULN variant. Gezien de prijzen gelijk zijn (1 shop verkoopt de FLX zelfs onder de prijs van een ULN) vraag ik mij af of de ULN nu echt een noodzakelijke toevoeging aan het assortiment is; je krijgt tenslotte al een 700 RPM adapter bij de FLX variant, en ook 700 RPM is met een systeem op tafel in een zeer stille ruimte niet te horen. Gezien je niets bespaard met de keuze voor de ULN, maar wel de optie inlevert om op hogere toeren dan 800 RPM te kunnen draaien, zie ik de ULN dan ook echt alleen als oplossing voor mensen met super gevoelig gehoor, in extreem stille ruimtes. Voor alle 'normale' mensen is 700 RPM als minimum meer dan zat.

Wat de airflow betreft, ik test uiteraard zo veel mogelijk graag zelf, maar luchtverplaatsing kan ik zelf (nog) niet meten. Hoewel ik normaliter specificaties wel met een korreltje zout neem, wil ik twee andere reviews aan halen om aan te tonen dat de door Noctua gestelde specificaties wel degelijk accuraat zijn. Credits aan hen, en credits aan Noctua om de specs niet op te blazen.

Bron / Test SPCR
Bron / Test dvtests

Vergeet ook niet dat de (correcte) specs wat betreft airflow en geluidsproductie in de markt uitstekend zijn.

.
Nog een paar wilekeurige fotos van de NF-S12A's in recente builds:

De NF-S12A PWM in de In Win 901. Een kast zonder stock ventilatoren, dus een stevige intake is een mooie toevoeging voor die build. Het scheelde een goede 10 graden op de GPU op stille settings.

En achter in de CM Silencio 652. Gezien daar al een Noctua NH-U12S in zat houden we het zo een beetje in dezelfde stijl.

Het verschil tussen de twee ventilatoren is zo goed zichtbaar, de hoek van de blades is anders bij een case-ventilator dan bij een ventilator op een koelblok, of op een radiator.

.
Conclusie

Met Noctua producten werken blijft verwennerij. Er is voldoende bewijs dat hun uitstekende specificaties kloppen, de luxe begint al bij de verpakking, je krijgt alle extras die je kan wensen en alles is goed verzorgd. Wat de NF-S12A betreft leveren ze ventilatoren waar je U tegen zegt, met uitstekende prestaties waarbij je je af vraagt hoe het mogelijk is dat ze toch zo stil zijn voor de airflow die ze genereren. Voldoende ventilatoren zijn stil, of geven een flinke airflow, maar onhoorbaar stil –en- toch goed koelen is een gouden combinatie. Onthou wel dat deze modellen welliswaar overal prima te gebruiken zijn, ze wel specifiek als case ventilatoren zijn ontwikkeld en ook in die rol echt uitblinken. Als je een vervanger wilt voor op je radiatoren of processor heatsink, en je moet de ventilator nog aanschaffen, dan kan je beter naar de NF-F12, NF-P12, of andere high pressure ventilator kijken.

Je moet er wel wat voor over hebben, want met een prijs van ca 20 euro zijn deze heren verre van goedkoop in de aanschaf, zeker als je een stapeltje nodig hebt voor je build kan het best in de papieren gaan lopen. Toch blijf ik stellen dat Noctua ventilatoren (en processorkoelers) hun geld waard zijn, want de verwachte levensduur is een veelvoud van de vele goedkope modellen op de markt, en zodra je de levensduur tegen de prijs afzet doen ze het ook erg goed.

Een top kwaliteit en echt onhoorbare bearing, met inmiddels bewezen stofdichtheid en prestaties over de jaren heen, en nog eens een passend lange garantie om je zeker te stellen dat je een lange tijd van kunt genieten? Wat wil je nog meer? Het enige wat ik kan bedenken zijn die situaties waar nog een paar graden winst je meer waard zijn zijn dan de beperkte geluidsproductie, de optie om stilte op te geven voor haardroger-stijl airflow is er eenvoudigweg niet.

Het enige puntje waar je dan nog over zou kunnen vallen is de love-it-or-hate-it kleurstelling. Het is persoonlijk, en hoewel ik deze graag gebruik begrijp ik ook goed dat het soms gewoon echt niet past bij de rest van je build. Je zal zelf moeten bepalen of dat een issue is.

Dan rest enkel nog de keuze tussen de 3 varianten. Persoonlijk is de FLX mijn favoriet en mijn go-to oplossing; op 1200 RPM voor praktisch stille maar zeer goede koeling, of met 1 van de 2 adapters als je echt een onhoorbare computer wilt bouwen zonder te veel in te leveren op prestaties. Ook in combinatie met een fancontroller is hij de betere optie gezien het grotere bereik. De ULN waar ik pas sinds kort ervaring mee heb doet zijn naam ook wel eer aan, maar je verliest de optie om hem sneller te laten draaien, en gezien de FLX met adapter al geluidloos is zie ik de ULN slechts in uitzonderlijke gevallen als de betere optie. Niet dat "de fan is te stil" iets is om echt over te klagen natuurlijk ;). De PWM is dan nog de oplossing voor mensen zonder fancontroller, maar die de ventilatorsnelheid wel actief willen blijven aanpassen (of beter gezegd, laten aanpassen door hun moederbord), en daarmee ook een prima optie.

Al met al geven alle drie de Noctua NF-S12A's dus een uitstekende airflow en uitstekende geluidsproductie, zijn ze van even uitstekende bouwkwaliteit, en komen ze met alle extra’s die je maar kan wensen. Als je op zoek bent naar case ventilatoren dan denk ik niet dat je betere ventilatoren kan kopen dan deze.

.
Enkele hogere res fotos voor de liefhebber:

.
Vind je deze review leuk dan zou ik een leuke reactie natuurlijk erg waarderen, en uiteraard is kritisch commentaar ook zeer welkom. Kijk anders ook eens bij mijn andere reviews; ik vind het leuk ze te maken, maar natuurlijk ook om ze te delen!

edit: Ik zie nu net dat Noctua onlangs zwart/grijze ventilatoren op de markt heeft gebracht, die sinds enkele dagen nu ook in Nederland te koop zijn. Het gaat om varianten van het S12B design, het lijken iets ander types dan de S12A in deze reviews, maar ik heb er zelf geen ervaring mee dus kan er verder weinig over kwijt. Voor details clicky hier.

Terug naar boven