Be quiet! Dark Rock 3 productervaring door Foritain

Review: BeQuiet Dark Rock 3 & Shadow Rock Slim

- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- Inbouwen
- Testmethodes
- Prestaties
- Conclusie

Productpagina BeQuiet! Dark Rock 3
Productpagina BeQuiet! Shadow Rock Slim

Ondanks dat ik tal van BeQuiet! voedingen voorbij heb zien komen de laatste maanden (helaas dat ik niet de apparatuur heb om die goed te testen) is het een tijdje geleden dat ik een BeQuiet! processorkoeler had gebruikt. Gelukkig komt daar vandaag verandering in!

Koelers van BeQuiet! komen in drie primaire smaken: Dark Rock, Shadow Rock, en Pure Rock. Mogelijk dat er een steen-liefhebber aan het roer staat bij BeQuiet!, of dat er een oude rocker de namen bedenkt, maar hoe dan ook heten ze allemaal een variant van ‘Rock’. De budgetlijn “Pure Rock” staat vandaag niet op het menu, maar de mid-range Shadow Rock, en high-end Dark Rock, staan wel op de kaart. Binnen die drie categorieën heb je ook nog subtypes: De Shadow Rock Slim is een slankere versie van de Shadow Rock 2, en de Shadow Rock TOPFLOW is uiteraard een gekantelde koeler met een top-down airflow. Wat de Dark Rock betreft: De Dark Rock 3 van vandaag is de stevige single-tower toren, de Advanced C1 is een iets compactere variant, en de Dark Rock PRO 3 is de gigantische dual-tower.

Het grote verschil tussen de Dark Rock en Shadow Rock serie is dat de Dark Rock een hogere kwaliteit van afwerking heeft, maar wat vooral opvalt zijn de zwarte koelvinnen, iets wat straks duidelijk in beeld zal komen. Mocht je het niet meer volgen met alle sub-modellen, geen paniek: de Shadow Rock Slim in deze review is een standaard afgemeten toren in het 40 euro segment, en de Dark Rock 3 is een iets forsere toren die voor een eurotje of 55 te koop is.

De specificaties van de BeQuiet! Shadow Rock Slim:

We beginnen met de meer eenvoudige koeler van de twee. Deze is met een hoogte van 161mm nog altijd zeker geen kleintje, al was dat te verwachten gezien de grotere dan standaard ventilator (135mm). Deze fan draait op maximaal 1400 RPM en heeft een ‘rifle bearing’, oftewel een iets luxere sleeve bearing. De meeste fabrikanten claimen bij een rifle bearing een levensduur van 40.000 uur, echter BeQuiet! claimt het dubbele. Gezien ze bij de fluid dynamic bearing ook het dubbele vermelden als waar FDB bearings bekend om staan lijkt het aannemelijk dat ze niet beter of slechter zijn dan de gelijknamige bearings van de concurrenten. Het verbruik van de ventilator is overigens wel aan de lage kant, zo ook de gespecifieerde geluidsproductie. Beloofd goeds.

Het koelblok zelf is traditiegetrouw van aluminium, al is het contactoppervlak wel van koper. Vier heatpipes van 6mm per stuk voeren de warmte af naar de 52 koelvinnen..

De Shadow Rock Slim is compatible met alle recente Intel en AMD sockets, waaronder socket 2011 en 2011-03. Zelfs de oudere AMD sockets 754, 939 en 940 worden nog ondersteund. Je krijgt drie jaar garantie op de koeler, wat meer is dan bijvoorbeeld Cooler Master en Scythe, maar minder dan bijvoorbeeld Noctua of Cryorig.

De specificaties van de BeQuiet! Dark Rock 3.

Veel elementen zijn hetzelfde gebleven, al is de Dark Rock 3 ondanks zijn hogere gewicht en grotere totale afmetingen toch 1mm lager. De grote verschillen zitten in de ventilator, die ondanks fysieke gelijkenissen toch van een andere categorie is. Iets stiller, maar vooral ook van aanzienlijk betere bouwkwaliteit. Normaliter mag je verwachten dat een sleeve of rifle bearing ventilator in de loop der jaren wat luider wordt. Hoewel de levensduur van een ventilator sterk afhankelijk is van de omgeving mag je normaliter verwachten dat ze zeker wel vijf (plus) jaren vol houden (bij zeer intensief gebruik) zonder noemenswaardig te slijten, een sleeve bearing ventilator is bij intensief gebruik in twee a drie jaar soms al aan vervanging toe.

Verder valt op dat er een luxere koelpasta bij zit, maar het draait toch vooral om één element uit de specificaties: De ‘dark nickel-plated’ surface treatment. Oftewel al het aluminium en koper is van een zwarte nikkel laag voorzien voor een bijzondere uitstraling, al heeft een nikkel coating ook voordelen voor behoud van de kwaliteit op de lange termijn. Ondanks de betere kwaliteit moet ook de Dark Rock 3 het doen met drie jaar garantie.

Eerst even de doosjes. Lekker donker, niet te veel poes-pas maar wel wat features op de voorkant. De stijl van het Duitse BeQuiet! ligt duidelijk in de buurt van het Oostenrijkse Noctua, en mijlen uit de buurt van de ninja-goku-weet-ik-veel-wat kreten van Scythe; een mooie balans denk ik zelf

Laten we een beetje opwerken vandaag en beginnen met de goedkopere Shadow Rock Slim. Straks zal je zien dat de luxere Dark Rock in een foam padding zit, maar de Shadow Rock moet het doen met een kartonnen bescherming. Het maakt de eerste indruk niet veel minder, want de bovenkant van de koeler is meteen een hit. In de verpakking vinden we de koeler zelf, een handleiding, extra fan-clips, een ruim gevulde bus koelpasta, een backplate, en de installatieschroeven

Eerst even een rondje om de koeler (gifje):

Dit lijkt in beginsel een vrij herkenbare 140mm (135mm) towerkoeler: Zilverkleurige heatsink, zwarte ventilator en herkenbare fan-clips. Zodra je wat beter oplet komen er wel een aantal opvallende elementen naar voren. Zo is de bovenkant bijzonder keurig afgewerkt, en ook de kwaliteit van de koelvinnen zelf is werkelijk uitstekend (zeg maar gerust dat je dit naast bijvoorbeeld Noctua kan zetten aan de top van de markt). Ook de ventilator mag er zijn met zijn geribbelde vinnen. Kwalitatief is het allemaal echt op en top degelijk.

Aan de onderzijde zien we toch een kleine kostenbesparing: geen nikkel-coating op de koperen heatpipes, en het betreffen er ‘slechts’ vier. Niet ongebruikelijk in de prijsklasse, al hebben we meerdere koelers gezien met zes. Aan de andere kant: De resultaten zullen moeten tellen. De kabel is niet ‘sleeved’, maar wel keurig zwart afgewerkt, lijkt mij meer dan prima.

Goed, maar wat krijg je dan bij BeQuiet! als je besluit 15 euro meer uit te geven? De Dark Rock 3. Ook deze koeler maakt meteen even indruk bij het openen van de verpakking met een diep zwarte afwerking. Wat accessoires betreft niet gek veel verschil. De koelpasta is dit keer niet gek anders, al valt op dat de koelpasta niet wit is maar grijs. De Shadow Rock heeft een standaard koelpasta, de Dark Rock een type van Corning. Klinkt leuk, wederom zullen de resultaten moeten blijken.

Een rondje rond de BeQuiet! Dark Rock 3 (gif):

De Dark Rock is duidelijk een heel ander beestje. Niet alleen is hij groter (vooral dieper), maar hij is ook geheel zwart afgewerkt. Veel koelers geven de illusie dat ze geheel zwart zijn wanneer je de stock foto’s ziet, maar de Dark Rock is dus echt zwart en dat ziet er wel heel bijzonder uit. Kijken we beter naar de details dan blijft het ook genieten:

Zo zien we een geweldige top-cover op de Dark Rock 3 met een geborstelde zwarte look en wederom top afwerking, het design van de koelvinnen is ook net even anders dan anders en ziet er ontzettend goed uit, en op het contactoppervlak (onder de koelvinnen van het koelblok zelf) zien we nog eens extra koelvinnen zitten.

Ook de onderkant mag er wezen. Een mooie coating op de koelvinnen, en hoewel je er niets van ziet zijn de kleine gaatjes aan de onderzijde een leuk detail en geven je zeker een high-end gevoel. De kabel is dit keer wel van een sleeve voorzien. Van top tot teen genieten dus.

Zetten we ze naast elkaar dan zijn het wel duidelijk broertjes van elkaar, al komt dat doordat de ventilatoren er praktisch gelijk uit zien (ondanks de interne verschillen!). Zo hebben ze allebei een strakke afwerking van de bovenkant, en dat is toch wat je in de praktijk het meeste zal zien. De Dark Rock 3 is wat afmetingen betreft toch wel overtuigend de forsere koeler.

Één ding mag duidelijk zijn. Dit zijn producten van een top kwaliteit. Het verschil in bouwkwaliteit en afwerking van de koelblokken ten opzichte van de meeste concurrenten is duidelijk zicht- en voelbaar, en BeQuiet! zet zich op dat gebied aan de bovenkant van de markt.

Beide koelers kunnen worden uitgebreid (met behulp van de meegeleverde clips) met een extra ventilator, en het handigste is dan uiteraard om dezelfde ventilator erbij te pakken die er standaard al bij zit. Nu heb ik die ventilatoren helaas niet liggen, maar ik kon wel de ventilatoren tussen de broertjes schuiven. Hoewel de ventilator van de Dark Rock 3 ietsje krachtiger is, is de kans dat die kleine onderlinge verschillen echt relevant zijn in een ondersteunende rol wordt gebruikt praktisch nihil.

Het resultaat van een extra ventilator op deze twee koelers mag er wat mij betreft wel zijn.

Niet helemaal relevant aan deze review, maar wel leuk om te tonen is hoe BeQuiet! hun betere ventilatoren levert. Ook daar zien we dat de producten heel goed verzorgd worden.

Beide koelers worden op vergelijkbare manier gemonteerd, dus ik zal enkel de Dark Rock 3 installatie tonen op een MSI Z97I Gaming AC. Een flinke koeler op een klein S1150 moederbordje dus. Hoewel de installatie goed mee valt maakt hij wel gebruik van een aardig aantal kleine onderdelen.

Met hulp van de lieve dame des huizes hebben wij weer eens een installatiefilmpje gemaakt:

De installatie verloopt op zich vlot en soepel. Er zijn flink wat handelingen nodig, maar echt ‘gepiel’ wordt voorkomen met het vastschroeven vanaf de achterzijde. Het vereist wel vrije toegang tot de achterzijde van het bord, of wanneer je de koeler plaatst voordat het bord de behuizing in gaat zal je hem moeten kantelen, je schroeft de koeler tenslotte vanaf de achterzijde vast. Ik vind het niet erg, maar als je zelden koelers installeert zorg dan even voor een beetje rust en mogelijk een extra setje handen in de buurt.

Wat wel jammer is, en een beetje af doet aan mijn ervaring, zijn de fan-clips. Normaliter hoef je de ventilator nooit te verwijderen, maar als je een tweede wilt installeren zal je merken dat de clips eenvoudig de ventilator uit schieten terwijl je hem probeert te plaatsen. BeQuiet! zou een klein boogje kunnen toevoegen om onbedoeld losschieten te voorkomen. Maar nogmaals, als je enkel de koeler zelf (met voorgeplaatste fan) installeert heb je er geen moment last van.

Nu is dat MSI ITX moederbord overigens een beest van een bord, maar het heeft wel een ongebruikelijke socket-positie met als gevolg dat een koeler verder over het geheugen en de PCI-E slot hangt dan gebruikelijk. Een ideale combinatie is het in de praktijk niet, maar een ITX moederbord met een giga toren is sowieso wat vreemd. Aan de andere kant is low-profile geheugen tegenwoordig meer dan prima.

Hoewel we hier zien dat de Dark Rock 3 over het geheugen hangt en dus enkel low-profile geheugen mogelijk is, komt hij op een standaard ingedeeld moederbord (praktisch alle mATX en ATX borden, en het gros van de ITX borden) niet verder dan het eerste slot. Oftewel als je slechts 2 van de 4 sloten wilt gebruiken kan je prima extravagante geheugentypes uitzoeken. Zodra je het eerste slot ook wilt vullen zal je het bij standaard hoogte (34mm) geheugen moeten houden. Op het ATX bord is het ook krap aan met het eerste PCI-E slot, al is dat op de meeste ATX en sommige mATX borden ook niet zo spannend gezien de grafische kaart vaak pas in het tweede slot komt.

Hoewel de Shadow Rock Slim hetzelfde puntje te verduren krijgt wat het PCI-E slot betreft blijft deze het geheugen bij een normale indeling wel uit de weg, en kan je dus prima 4 stuks ‘hoog’ geheugen plaatsen. Één ding is echter duidelijk: het zijn geen ideale koelers voor mITX builds met een grafische kaart. Het is nipt genoeg voor een handige knutselaar om daar een oplossing voor te bedenken om de koeler en GPU toch gescheiden te houden, maar als algemeen advies kan ik het niet aanraden om iets in het eerste PCI-e slot te plaatsen. De koelers richten zich dus primair op ATX, en deels op mATX builds.

Ik test met een Intel Core i7-4770k chip zowel op 3.9GHz op 1.14V, en 4.2GHz @ 1.20V. Hoewel de stock snelheid technisch gezien 3.5GHz is, boost een Intel Core i7-4770k zich normaliter tot 3.9GHz. Hoewel de meeste moederborden dan slechts één core tot 3.9GHz tillen zet ik ze wel alle vier op 3.9. Hoewel ik de term 'stock' aanhoud, is het dus eigenlijk ietsje hoger geklokt.

Overige punten:
- Tests worden uitgevoerd op een open test-bench: de Cooler Master Test Bench v1.0
- Geen verdere ventilatoren of koeling, enkel de onderdelen die de fabrikanten in de doos mee leveren worden gebruikt
- Ik gebruik de meegeleverde koelpasta, mocht je dat er niet bij krijgen (zeldzaam) gebruik ik Arctic MX-4.
- Voor load test op de i7 gebruik ik Prime95 met de setting In-place large FFTs. In de regel is deze belasting flink zwaarder dan gamen of video bewerken.
- Ik noteer de temperatuur pas nadat deze minimaal 15 minuten stabiel blijft.
- Bij het passeren van 90 graden Celcius faalt de koeler een test, en vervallen de resultaten op die instelling. Ik het dan niet aanraden om die betreffende koeler in het dagelijkse leven te gebruiken met die bepaalde instelling, gezien andere factoren zoals een warme zomer dag, of de opbouw van stof in de case, dan wel tot kritieke temperaturen kunnen leiden.

Let op: Resultaten zijn sterk afhankelijk van de kwaliteit van de gebruikte chip, maar ook de behuizing waarin je ze gebruikt. Hou altijd je temperaturen in de gaten als je gaat overklokken, ook met zeer krachtige koelsystemen. Reviews als deze dienen dan ook voornamelijk als een product-prestatie-vergelijking, en zijn geen garantie dat je bepaalde temperaturen of overklok met een koeler kan bereiken.

De aanduiding (DF) staat voor "Dual-Fan"

Niet geheel onopvallende resultaten. De Shadow Rock Slim doet het erg goed in vergelijking met de directe concurrenten zoals de Ashura, U12S, H5 Universal en Hyper 612 v2. Wederom wordt duidelijk dat zonder overklok (of niet overklokbare processor) je meer dan zat hebt aan een mid-range koeloplossing. Wat de Dark Rock 3 betreft had ik persoonlijk wat meer verwacht ondanks dat hij toch goed in de lijst staat. Het is de grotere koeler met meer heatpipes en een flink groter oppervlak aan koelvinnen, maar gek veel scheelt het niet met het kleinere broertje met de 'mindere' fan, al mag je dat meer als een compliment zien voor de Shadow Rock ventilator dan als kritiek op de Dark Rock ventilator. Het is tevens aannemelijk dat de Intel 4770k met zijn matige interne warmteverspreiding hier wederom een rol speelt.

Vooral opvallend is de extreem lage geluidsproductie van beide modellen, want het zijn werkelijk onhoorbare koelers in idle, en op maximale toeren zijn het zonder twijfel nog één van de stilste keuzes op de markt, eenvoudig vergelijkbaar met de CM Hyper 612 v2 of de Noctua concurrenten met praktisch vergelijkbare geluidsprestaties. De Mugen 4 PCGH blijft ook op volle toeren onhoorbaar en dus ‘de stilste’ koeler die ik heb mogen meemaken, maar een klein beetje geluidsproductie op volle toeren moet wel kunnen.

Gaan we overklokken verandert er traditiegetrouw weinig. De Dark Rock 3 lijkt met zijn afmetingen al iets beter uit de verf te komen, maar het ontloopt niet gek veel. Beide koelers kunnen een i5 of i7 met een beetje overklok dus prima aan, en koelen hem ruim voldoende en werkelijk super stil. Prima praktische koelers dus. Hoewel de Dark Rock 3 geen overtuigend gat slaat met zijn 15 euro goedkopere broertje is het wel aannemelijk dat bij een verdere overklok, of een Socket 2011 processor, dat verschil nog wat toe zal nemen. Hou daar dus bij een zwaarder systeem rekening mee.

Net als bij eerdere koelers die ik met twee fans ging testen blijkt het toevoegen van een ventilator niet gek interessant. Het geheel wordt ietsje luider (al is het nog altijd zeer stil te noemen) en je wint er slechts een paar graden mee. Hoewel de investering in een extra ventilator van BeQuiet! wel iets gunstiger is dan bij Noctua kom je met het totaalbedrag alsnog in de buurt van nog krachtigere koelers. Leuk voor het uiterlijk dus, en een leuke upgrade wanneer je reeds een Dark Rock 3 of Shadow Rock Slim in je pc hebt zitten en echt die paar graden meer wilt, maar zeker geen overtuigende aanrader als je nog iets moet kopen: De koelers op zich voldoen al ruim.

Wederom moet ik zeggen dat ik leuke producten op de bank had. Mooi zijn ze allebei, en het feit dat BeQuiet! veel aandacht heeft gegeven aan de afwerking van de bovenzijde is een compliment waard; dat is tenslotte wat je in de meeste builds van de koeler ziet. Wel moet ik toevoegen dat meer en meer fabrikanten dit tegenwoordig doen; de tijd van bakken met koper of lelijke aluminium blokken gericht of efficientie lijken voorbij.

De koelprestaties vallen in lijn met de prijs wat een belangrijke basis is voor een goede beoordeling. Het feit dat ze op lage toeren onhoorbaar zijn en op volle toeren ook amper hoorbaar zijn maakt ze nog interessanter, en het feit dat de bouwkwaliteit van het koelblok werkelijk top is (Duidelijk een stap beter dan de Scythe bijvoorbeeld) maakt het praktisch ideale allrounders. Dat wil niet zeggen dat er niets op te merken valt. Zo maakt de Shadow Rock Slim gebruik van een rifle bearing fan (wat gebruikelijk is in die prijsklasse overigens, en beter is dan sleeve bearings die wij daar ook nog aantreffen), mist hij de wat strakkere coated afwerking op de heatpipes, en hoewel hij de directe concurrenten nipt voor blijft scheelt het eigenlijk niet gek veel.

De duurdere Dark Rock 3 krijgt gelukkig wel de betere ‘echte’ fluid dynamic bearing ventilator en nog een duidelijk overtreffende trap van afwerking, maar hij overlapt wel het eerste geheugenslot (in tegenstelling tot de Slim) wat meer en meer koelers tegenwoordig beter doen, de meerprijs van 15 euro zet hem in de buurt van nog krachtigere koelers en op een Socket 1150 Intel Core i7 is het prestatieverschil met de goedkopere Shadow Rock Slim niet dusdanig groot dat de extra investering direct nodig is. Al gaat dat laatste eigenlijk weer op voor alle koelers boven de 40-50 euro, en lijken die pas echt tot hun recht te komen op S2011 systemen. Daarnaast hebben beide modellen zeker geen onprettige installatie, maar laten merken zoals Phanteks, Cryorig, en Noctua zien dat het tegenwoordig nog wel wat soepeler kan dan wat BeQuiet hier laat zien.

Meer dan prima koelers zijn het zeker, maar met een paar kanttekeningen dus. Kanttekeningen die BeQuiet! overigens bij een revisie eenvoudig zou kunnen verhelpen: Een beetje meer eenvoud in de installatie, en een kleine offset van het koelblok zodat het eerste PCI-e slot (Beide) en geheugen (Enkel de Dark Rock 3) maximaal en zonder risico compatible zijn, en dan zouden beide koelers praktisch perfect zijn. Vooral bij nieuwe producten van het laatste jaar is duidelijk meer aandacht besteed aan compatibiliteit en installatiegemak en deze twee BeQuiet! koelers zijn natuurlijk al ruim meer dan een jaar op de markt. Het ligt voor de hand dat BeQuiet! dat volgende generatie ook zal doen.

De kwaliteit van de koelblokken en vooral ook de prestaties van de ventilatoren zijn echter tijdloos en ook anno 2015 compliment waardig; op basis daarvan zijn ze het aanraden al waard. Daarnaast zijn de kanttekeningen ook lang niet altijd van toepassing (ATX moederborden waar de GPU sowieso in het tweede slot zit, builds met twee stuks werkgeheugen, etcetera). Één ding staat echter buiten discussie: Deze twee koelers staan heel, héél hoog op mijn lijstje van meest aantrekkelijke processorkoelers ooit. In de 40 euro categorie is de Shadow Rock Slim een uitstekend alternatief met een dik bovengemiddelde uitstraling, en voor een redelijke meerprijs krijg je de geheel zwarte afwerking van de Dark Rock 3 die veel builds uitstekend zal staan. Als ze binnen je systeem te passen zijn beide in elk geval zonder twijfel een veilige koop.

Enkele hogere res fotos voor de liefhebber, klikken voor de volledige versie:

Vind je deze review leuk dan zou ik een leuke reactie hieronder natuurlijk erg waarderen, dit geeft de motivatie om door te gaan met deze reviews, maar uiteraard is kritisch commentaar ook zeer welkom. Kijk anders ook eens bij mijn andere reviews; ik vind het leuk ze te maken, maar natuurlijk ook om ze te delen!

Terug naar boven