Western Digital WD Black SN750 1TB (M.2) productervaring door MacorgaZ

Inleiding

Een paar weken geleden kreeg ik een e-mail van Tweakers Concepts dat er door afmeldingen opeens twee plekjes vrij waren voor het testen van deze SSD. Het was een first come, first serve-actie en ik was de gelukkige tweede! Er waren geen vereisten behalve een review schrijven voor Tweakers.net en Hardware.Info. Een weekje later kreeg ik de SSD van de koerier ("Ik heb een SD-kaartje voor u")...

Tesla-keycard for size

Toen was het alleen nog even bedenken hoe ik hem ging testen... Mijn desktop-PC is namelijk een i5-2500K-bakbeestje, mijn oude 2012-laptop had alleen SATA-III en mijn huidige laptop is een MacBook 2019. Daar is zonder solderen helaas niks leuks bij te pluggen :+

Ik vond het in het kader van deze enorm snelle SSD's ook niet ideaal om een PCI-naar-M.2-adapter te kopen, waarbij ik in mijn desktop dan gelimiteerd was aan PCI-Express 2.0 en daarmee veel lagere snelheden dan mogelijk. De review wilde ik praktisch houden, ik kan natuurlijk geen nieuwe PC of laptop aanschaffen maar wel een realistisch scenario aanhouden. Aangezien ik al een externe SSD had gekocht enkele maanden terug (de Samsung T5 500GB) wist ik hoe enorm snel die zijn via USB-C. Met die ingeving had ik de oplossing gevonden: een M.2-naar-USB-C-behuizing, de ASUS ROG STRIX ARION geworden. Ik ben geen 'pro gamer' die kickt op die gekleurde ledjes, mijn toetsenbord is twee tinten grijs ;) Deze behuizing was echter een van de weinige behuizingen met de meest recente USB-specificatie, namelijk USB 3.2 GEN2 Type-C (10Gbps). Om de volle snelheid te kunnen halen in een realistische situatie heb ik hem daarom gekozen, hoewel de ledjes toch best netjes zijn gedaan :)

Goed, leuke fotootjes gehad, dan wil ik nog even voor de volledigheid een disclaimer plaatsen over de review. Zoals ik direct aangaf heb ik deze SSD via Tweakers Concepts ontvangen in ruil voor een review. Ik mag de SSD houden na het plaatsen van de review, waarbij de review enkele vaste onderdelen dient te bevatten. Er is géén sprake van verplicht slijmen, minpunten of geklaag weghalen, of andere gekkigheid. Het gaat om een objectieve beoordeling van een Tweaker voor de Tweakers en HWI'ers. Oftewel, het is een gesponsord product maar geen sponsor/fanboy-review.

Daarnaast, er zijn al meerdere hele goede, uitgebreide reviews van mede-Tweakers geplaatst vorige week. Hierin hebben zij uitgebreid gebenchmarkt, grafieken en diagrammen getoond, en alles wat je maar kan wensen. Nu kan ik natuurlijk hetzelfde trucje opnieuw doen 'want anders mist mijn review iets', maar ik wil juist een aanvulling geven zodat jij als lezer geen tijd verspilt. In mijn review vind je de praktische use-case van de SSD als externe SSD, geen 30 benchmarks in 3 programma's want elke keer hetzelfde lezen wil toch niemand? Daarvoor verwijs ik je graag naar de andere reviews van mijn collega-reviewers.

Algemene beoordeling

Zoals van de foto's al wel af te leiden is, is de SSD zelf gewoon strak en heeft het geen rare poespas. De zwart-witte vormgeving vind ik strak, de heatsink zit er stevig op en de bouwkwaliteit voelt gewoon goed. Voor een M.2 NVMe-SSD is dit gewoon wat je verwacht. Voor iemand met een desktop-behuizing met open window is het misschien wat saai, dat is persoonlijke voorkeur.

De SSD is al sinds januari 2019 op de markt en maakt gebruikt van de PCI 3.0-interface. Aangezien we nu al weer bijna anderhalf jaar verder zijn doet PCI 4.0 ook zijn intrede, iets waar je rekening mee kan houden. Hoewel er nog niet veel PCI 4.0-SSD's verkrijgbaar zijn is er al wel de Corsair Force MP600 voor ongeveer dezelfde prijs als deze WD Black, of de Gigabyte Aorus voor rond de 230 euro. Hardware.Info heeft precies deze 2 SSD's getest in dit artikel.
Een artikel op Tweakers laat zien dat er in de praktijk niet veel verschillen zijn tot nu toe, waarbij het natuurlijk ook al de vraag is hoeveel mensen er zelf al PCI 4.0-lanes in hun systeem hebben. Het blijven voor mij verschillen die je nu nog niet snel gaat merken, 3470MB/s read vs 4950MB/s, maar goed.

Leuke aan de SSD's is trouwens ook dat je echt de 1000GB beschikbaar hebt in plaats van zo'n 931GB zoals je eerder had bij de harde schijven!

Prestaties

De test-case is hierbij dus de SSD als externe SSD (in de ASUS ROG STRIX ARION-behuizing) gekoppeld aan de MacBook Pro 2019, USB-C aan beide kanten. Wat ik me direct al bedacht was dat de SSD in de MacBook zelf een bottleneck zou zijn in het dagelijkse leven. Als je SSD 3000MB/s kan maar je bron-SSD maar 1500MB/s, dan heb je weinig aan die 3000. Vandaar vooraf de benchmark van de MacBook-SSD.

Bij onderzoek op internet blijkt dit een normale benchmark te zijn voor de 512GB SSD zoals die in 2019-MBP's zitten, waarbij de 1TB en 2TB-schijven in de nieuwe 16" MBP's rond de 2500MB/s scoren.

En daar is dan de benchmark van de WD Black SN750 1TB in de behuizing. Het tikt net geen 1GB/s aan, wat echt enorm snel is. Dit duidt wel op een bottleneck zoals ik die ook van de Samsung-SSD gewend was, maar voor het dagelijks leven is dit echt al geweldig. Ik was de laatste tijd weer bezig met wat oude externe harde schijven op USB3.0, dat is een factor 10 minder, zo'n 90-100MB/s stabiel. Als je dat gewend bent is het verbazingwekkend hoe snel je 30GB aan data erop krijgt. Om dan na te gaan dat we tijden met USB2-snelheden van een praktische 28MBs/ hebben geleefd }>

Dit zijn twee types transfers die je in het dagelijks leven vaker zou kunnen maken. De eerste van een 50GB-mkv, de tweede van 120GB aan random items. Er zijn totaal geen momenten dat de snelheid inzakt en zelfs alle losse 40MB-bestanden worden met maximale snelheid overgezet. Geen trage access times van een HDD-platter :)

Helaas heb ik de Samsung T5 500GB externe SSD typisch net deze week niet in mijn bezit, vrijdagavond heb ik deze weer terug. Deze kan ik nog benchmarken, maar hier zal ik met dezelfde 1GB/s-snelheid zitten.

Stabiliteit & Betrouwbaarheid

In vergelijking met andere populaire SSD’s is deze WD Black geen uitzondering met 600TB aan TBW (Total Bytes Written), de waarde tot waar de fabrikant ook garantie geeft. De Samsung 970 Evo (Plus) en Sandisk Extreme Pro geven dezelfde garantie, alleen de Corsair Force MP600 is hierbij een uitschieter: deze heeft een TBW-garantie van 1,8PB, drie keer zoveel als de WD Black. Dit is tevens de PCI 4.0-SSD met hogere snelheden.

Compatibiliteit

De SSD zelf is gewoon een M.2 NVMe-SSD waar je niet echt de mist in mee kan gaan. Als je moederbord (desktop, laptop) of behuizing die connector heeft en je geen M.2 SATA-poort hebt zit het goed. Het enige waar je wel rekening mee moet houden is de lengte van de SSD, wat hierbij M.2 80(mm) is. Het is eerder de heatsink die voor problemen kan zorgen.

Zoals ik al onheilspellend aankondigde en wat ik ook wel had verwacht, de heatsink is niet bedoeld voor het gebruik met deze ARION-behuizing - er zit juist al een soort thermal pad in de behuizing waar de SSD-chips zelf op moeten. Waarschijnlijk dient de behuizing daarmee dan zelf ook als een soort heatsink. Nee, deze heatsink-versie is bedoeld voor in een desktop, iets waar Tweaker @dasystemcheck ook achter kwam toen de SSD ook niet in zijn laptop pastte. Maar wacht, zeg ik nou desktop? Tweaker @kiang heeft met duidelijke foto's in zijn review laten zien dat het zelfs met een desktop-pc nog even uitkijken is of de SSD met heatsink gaat passen. Dit is dus iets waar je vóór aankoop rekening mee dient te houden.

Daar kan het klepje dus niet meer op...

Het nadeel van deze versie met heatsink kopen is dat WD in de handleiding ook aangeeft dat de heatsink niet verwijderd moet worden. Dit is (voor zover ik kon vinden) omdat de heatsink zelf ook met koelpasta of andere pads op de SSD-chips zit, en het na verwijdering niet meer dezelfde koelprestaties zal leveren als bedoeld bij assemblage. Ik heb het voor de review ook niet geprobeerd, dus de SSD zit hier nog in een half-open behuizing. Het is nog even bedenken wat ik wél ga doen.

Ondersteuning door fabrikant

Bij dit puntje aangekomen was ik even verbaasd. WD heeft een hele mooie tool, het Western Digital SSD Dashboard waar andere Tweakers ook wat screenshots van hebben geplaatst. Deze wil ik graag proberen, maar... het is Windows-only? Ik snap de overweging voor kleinere fabrikanten of niche-software, maar 'een MacBook' is echt geen bijzonder ding meer anno 2020. Kort onderzoek geeft aan dat er zo'n 10% marktaandeel is van MacOS, best laag, maar er zal echt wel een raakvlak zitten tussen MBP-bezitters (in de fotografie/videobewerking) en snelle, hoge capaciteit SSD's. Dit stukje moet ik dus helaas voorbij laten gaan.
Daarnaast vind ik de garantie op de SSD ook een deel van de ondersteuning en zoals boven aangegeven is dat dus een gemiddelde 600TBW of 5 jaar normale garantie, ook zoals de concurrentie. Gewoon gemiddeld dus.

Prijs

Waar de andere reviewers ladingen vol benchmarks hebben geplaatst heb ik voor jullie juist wat onderzoek naar de prijs gedaan. Gezien je feitelijk twee versies hebt van de SSD, namelijk met of zonder heatsink, heb ik dat onderzocht, naast natuurlijk concurrerende SSD's.

Met of zonder heatsink:

De adviesprijs van WD zoals ik die in de officiële WD-webshop kan vinden is 269 euro voor de versie zonder heatsink en maar liefst 336 euro met heatsink (bron). Alleen al de heatsink zou 67 euro waard zijn voor WD... Dat een goed beoordeelde M.2-heatsink voor 15 euro al te krijgen maakt dat verschil wat bijzonder.
Als Nederlander en Tweaker kijk je natuurlijk niet naar de adviesprijs, maar kijk je in de Hardware.Info en Tweakers Pricewatch voor de laagste prijs ;). Hierbij viel me op dat Amazon.nl de SSD zelf zéér goedkoop aanbiedt, namelijk voor 172 euro. Amazon heeft wel vaker aanbiedingen wat hier ook het geval kan zijn, de gemiddelde prijs voor de SSD ligt namelijk rond de 205 euro. Prijzen zijn d.d. 13 juni maar nu 15 juni 20.30 nog actueel.
172 vs 212 euro (Amazon.nl) = 40 euro verschil. De SSD zelf is bij Amazon.nl opmerkelijk goedkoop
200 vs 225 euro (Megekko) = 25 euro verschil
205 vs 229 euro (CD-ROM-LAND Breda) = 24 euro verschil
209 vs 289 euro (Coolblue) = 80 euro verschil. Voor de heatsink betaal je dus een flinke prijs bij Coolblue ;)

Vergelijking met andere SSD’s

Deze SSD is qua prijs erg vergelijkbaar met de Samsung 970 EVO Plus die gemiddeld 200 euro kost, normaal dus iets goedkoper dan deze WD Black maar Amazon.nl maakt de WD Black nu een stuk goedkoper. De Corsair Force MP600 die ik vaker heb genoemd is bijna precies dezelfde prijs als de WD Black incl heatsink bij Amazon.nl, en anders gemiddeld 220 euro. Dit zie ik als de twee concurrenten waar direct prijsvergelijk mee mogelijk is, ook o.b.v. gelijkwaardige prestaties.

Conclusie

Zo komen we aan het eind van de review. Zoals je kan lezen in mijn review ben ik erg positief over de snelheid van de SSD, zelfs al heb ik een bottleneck in mijn systeem om de maximale snelheid te kunnen halen. Voor het dagelijks leven kan ik gelukkig prima leven met 1GB/s. Zou ik de SSD aanraden? Voor de prijs van 172 euro excl heatsink bij Amazon heb je een hele goede koop, maar voor de gemiddelde 205 euro wordt het al moeilijker te verdedigen. De concurrentie is wat goedkoper, of voor dezelfde prijs heb je de snellere Corsair.

Als ik zelf een SSD zou moeten kopen op dit moment voor het bouwen van een nieuwe PC zou ik waarschijnlijk gaan voor de Corsair. Deze is toekomstigbestendiger met PCI 4.0, heeft een drie keer zo hoge TBW voor de garantie, en doordat er haast geen prijsverschil is is er eigenlijk geen extra 'kostenpost' voor de upgrade.

Het zal waarschijnlijk ook op merkvoorkeur aankomen, ik heb meerdere Samsung-producten in huis die altijd goed werken, pas sinds kort een WD MyBook, maar nooit Corsair gehad. Andere mensen hebben al jaren Corsair RAM in hun desktop en gaan dan weer graag voor een Corsair-SSD i.p.v. Samsung. Zo blijft het dus een persoonlijke keuze.